Ned. gemeente in het noordoosten van de prov. Friesland, 9,83 km2, 10923 inw., 44 % geref.,
26 % n.h., 5 % r.k., 15 % overige, 10 % g. kerkg.
Dokkum is het sociale, culturele en economische centrum van Noordoost-Friesland. Vooral de metaalindustrie is van belang (o.a. compressoren, verkoopautomaten, aluminiumen staalconstructies, tuinbouwkassen, vangrails). De landbouw is van weinig betekenis. Dokkum is gebouwd op twee terpen; het stratenplan is middeleeuws. De vroegere bastions zijn in de 19e eeuw in plantsoenen veranderd. Op de zuidelijke bastions staan twee 19e-eeuwse stellingmolens. Het stadhuis met 18een 19e-eeuwse aspecten heeft een rococo raadzaal.
In het Admiraliteitsgebouw (1618) is een streekmuseum gevestigd; de Waag dateert uit 1752.
GESCHIEDENIS
Na Stavoren is Dokkum de oudste stad van Friesland. Reeds in de 8e eeuw was hier een nederzetting gelegen. In 754 vond er de moord op Bonifatius plaats. Door de ligging aan het Dokkumer Diep werd het een belangrijke handelsplaats, die deelnam aan de buitenlandse Friese handel. Waarschijnlijk in de 13e eeuw werd het dorp juridisch losgemaakt uit de grietenij Dongeradeel en kreeg of constitueerde het zijn stadsrecht. In 1298 wordt voor het eerst van een stadsbestuur gesproken.
Tijdens de twisten tussen Schieringers en Vetkopers werd de stad verwoest door de Vetkopers (1414). Op het eind van de 15e eeuw had Dokkum een Groninger slotvoogd. Tijdens de regering van keizer Karel v was Dokkum vertegenwoordigd in de Friese Landdag. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de stad in 1572 geplunderd en uitgemoord door Caspar Robles. In 1580 werden de Spanjaarden verdreven waarop de stad in 1583 versterkt werd. In de Noordned.
Republiek behoorde Dokkum tot de elf Friese steden en wel tot de acht bemuurde. In 1597 werd te Dokkum een admiraliteitscollege gevestigd, dat in 1645 naar Harlingen werd verplaatst. Door deze verplaatsing en door het dichtslibben van de zeearm kwam er een einde aan Dokkums bloei. In 1729 werd de zeearm geheel afgesloten door het totstandkomen van de Dokkumer Nieuwe Zijlen.
