[Gr. kalos, schoon, eidos, beeld, skopein, kijken], m. (-scopen), kijker die eenvoudige voorwerpen weerspiegelt en regelmatige, bij de geringste beweging telkens afwisselende figuren vertoont; (oneig.) de caleidoscoop van de geschiedenis.
De caleidoscoop is een optisch instrument dat als een verrekijker voor een oog wordt gehouden en om zijn lengteas wordt gedraaid, waarbij kleurenpatronen in steeds wisselende combinaties tegen de achterwand te zien zijn. De achterwand bestaat uit twee glasplaatjes (waarvan het achterste mat is), waartussen enige gekleurde stukjes glas gemakkelijk verschuifbaar opgesloten zitten. Al draaiend vallen deze stukjes in allerlei standen. Door drie of meer spiegels langs de binnenwand van de buis wordt het patroon waarin de gekleurde glasstukjes liggen, drie of meer keren herhaald, zodat regelmatige (drie- of meerzijdige symmetrische) figuren ontstaan. De spiegels kunnen ook vervangen worden door speciale (van vlakke facetten voorziene) lenzen, waarmee van voorwerpen waarop deze caleidoscoop is gericht, een soortgelijk beeldvermenigvuldigingseffect wordt verkregen.
