[Sanskriet], m., groep geschriften in de Oudindische letterkunde.
De brahmana vormt een omvangrijke groep van prozageschriften, die uit de 10e-7e eeuw v. C. stammen. Hij sluit zich aan bij de in dichtmaat gestelde oudste vedische teksten en gaat vooraf aan de periode der oudere upanishaden, die uitlopers van de brahmana zijn. Zij zijn in Noord-Indië (vooral in het Ganges-Jumnagebied) ontstaan in de kringen van de priesters, en vormen verklarende uitlatingen van deskundige brahmanen omtrent het offer, de details en uitlegging omtrent oorsprong, grond, doel en werking van het ritueel en van de daarbij gebruikte teksten en hun verband. Zij bevatten ook belangwekkende legenden, en voorts tal van opmerkingen en beschouwingen over de samenhang van dingen en de achtergrond van verschijnselen in deze wereld. De opvattingen van verschillende priesters en hun scholen verschilden op menig punt: ook discussie en polemiek vindt in de brahmana zijn plaats. In de ontwikkelingsgang van de Indische cultuur vertegenwoordigen deze teksten die periode, waarin het naïeve geloof en het zuiver primitieve denken voorbij zijn; zij vormen de heilige boeken van de weg van de karma-marga in het brahmanisme.
LITT. M. Winternitz, Gesch. der indischen Literatur I (1909); H. Oldenberg, Vorwissenschaftliche Wissenschaft (1919); A. Hillebrandt, Aus Brahmana und Upanisaden (1923); S. Lévi, La doctrine du sacrifice dans les Brahmanas (1966); J. Gonda, Vedic literature (1975).
