Theodorus, eigenlijk: Théodore de Bèze, Frans theoloog, *24.6.1519 Vézelay, ✝️13.10.1605 Genève. Beza, van oude Bourgondische adel, studeerde rechten en ging een praktijk uitoefenen te Parijs.
Na een zware ziekte sloot hij zich bij de Reformatie aan, ging in 1548 naar Zwitserland, werd in 1549 hoogleraar Grieks te Lausanne, in 1558 in de theologie te Genève, waar hij in 1564 Calvijn opvolgde.Ofschoon persoonlijk milder dan Calvijn, bleef hij diens theologie trouw. Beza was Calvijns eerste biograaf: Histoire de la vie et mort de M.Jean Calvin (1575). Hij verdedigde fel de zaak van de hugenoten en verkondigde daarbij de stelling, dat een volk aan de tirannie van een onrechtvaardige en goddeloze regering een eind mag maken. Ook de Ned. gereformeerden zochten zijn advies en verschillende van zijn geschriften zijn verschenen in Ned. vertaling.
Zijn aandeel in de psalmberijming die op instigatie van Calvijn ten behoeve van de Geneefse Reformatie werd ondernomen, is lange tijd schuil gegaan achter dat van Marot. Vormanalyse heeft aangetoond, dat Beza 71 verschillende strofevormen schiep en er slechts 15 overnam van Marot. Werken: Poemata iuvenilia (1548), de tragedie Abraham Sacrifiant (1551), De haereticis a civili magistratu puniendis (1554; verdediging van de terechtstelling van Servet), Confession de la foi chrétienne (1559), Tractationes theologicae (3 dln. 1570—82), Histoire ecclésiastique des églises réformées au royaume de France (1580). Uitgaven: Correspondance de T.de Bèze (8 dln. 1960—76), door H. Aubert enz. ; Du droit des magistrats (1971), door R.M.Kingdon.
Litt. E.Choisy, L’état chrétien calviniste à Genève au temps de T.de Bèze (1903); C.Veltenaar, T. de Bèze et ses relations avec les théologiens des Pays-Bas (1904); P.F.Geisendorf, T.de Beza (1949); F.Gardy, Bibliographie des oeuvres théologiques, Littéraires, historiques et juridiques de T.de Bèze (1960); W.Kickel, Vernunft und Offenbarung bei T.de Beza (1967).
