Spaanse stad, hoofdstad van de gelijknamige prov. (7733 km2, 3,9 mln. inw.). Deze prov. omvat het grootste Spaanse industriegebied.
De stad Barcelona, 1,7 mln. inw. (de agglomeratie 2,7 mln.), ligt in een golvende vlakte aan de Middellandse Zee, aan de landzijde begrensd door heuvels. Barcelona is de haven- en industriestad van Spanje. De verkeersligging is uitermate gunstig. De vroegere wallen van de stad zijn vervangen door een ring van imposante boulevards, de Rondas. De oude stad wordt in tweeën gedeeld door de Ramblas, brede, schaduwrijke flaneer-boulevards met vogel- en bloemenmarkt.
De nieuwe stad (Ensanche) heeft de brede rechthoekig verlopende avenuen met platanen beplant. Temidden van nauwe, donkere straten van de oude stad (Barrio Gótico) verheft zich de grootse kathedraal, de Santa Eulalia (vooral 13e— 15e eeuw) met prachtige glasschilderingen en een fraaie kloostergang, verder de Santa Maria del Mar (14e eeuw). Zeer opmerkelijk is de kerk van de Sagrada Familia, een zeer groot, nog onvoltooid gebouw (begonnen in 1880), een ontwerp van A. Gaudi. Uit de 16e eeuw zijn het bisschoppelijk paleis en het-Palacio de la Diputación (het oude parlementsgebouw van Catalonië).
De haven bestaat uit zes bassins, groot 300 ha (met voorhaven). Zij is geschikt gemaakt voor zeer grote schepen. Het havenverkeer omvat de import van grondstoffen (textielvezels, aardolie, graan). Tot de exportprodukten behoren industrieprodukten, wijn, olijfolie en kurk. Barcelona heeft een universiteit (gesticht in 1450), een technische hogeschool, vele musea en bibliotheken. De stad is een centrum van de Catalaanse cultuur.
De industrie omvat scheepsbouw, textiel, metaal- en chemische industrie. Het stadsverkeer heeft een ondergrondse.
De luchthaven Prat ligt in de Llobregat-delta. GESCHIEDENIS. Al in de Romeinse tijd was Barcelona een bloeiende stad (Barcino); later werd zij Wisigotisch, in 713 Arabisch, in 801 Frankisch. Barcelona werd in 811 hoofdstad van de Spaanse mark, het latere Catalonië dat in 1137 bij Aragon kwam. Ondertussen had zij zich in de 10e en 11e eeuw tot een belangrijke handelsstad ontwikkeld, die belangrijke privileges wist af te dwingen. Barcelona bleef centrum voor het onafhankelijkheidsstreven van Catalonië en werd daardoor regelmatig in de 19e-eeuwse burgeroorlogen betrokken. In 1937 was Barcelona zetel van de republikeinse regering, maar zij viel in 1939 in handen van Franco.
LITT. A.de Capmany, Memorias hist. sobre... la antigua ciudad de Barcelona (1961—63); F.Cianetti e.a., Barcelona (1968).
