Adler (Viktor) - Oostenrijks politicus, *24.6.1852 Praag, ♰11.1919 Wenen; uit welgesteld DuitsJoods milieu. Adler werd zenuwarts en sloot zich aan bij de Duits-nationale beweging in Oostenrijk. De mislukking van de poging om een brede Duitse volkspartij in het leven te roepen schreef hij toe aan de onvoldoende sociale belangstelling van de DuitsOostenrijkse liberalen.
Zijn belangstelling voor de arbeidsbeweging leidde tot contact met Fr.Engels. Adler werd marxist, maar betoonde zich niet leerstellig. Door zijn tact slaagde hij erin de door interne twisten verscheurde Oostenrijkse sociaal-democratie tot een betrekkelijk eendrachtige organisatie te transformeren. Daarbij was hij zich bewust, dat die eendracht slechts duurzaam kon zijn, als zij mede berustte op aanvaarding van de nationale verscheidenheid. De Eerste Wereldoorlog betekende de verwoesting van zijn levenswerk. Bovendien trof de moordaanslag door zijn zoon Friedrich » Adler hem als een zware slag. Adler probeerde tot het uiterste om door middel van culturele autonomie de Donaumonarchie bijeen te houden.
Pas toen dit in okt.nov. 1918 illusoir bleek, ging hij de Anschluss bepleiten. Uitgaven: Aufsätze, Reden und Briefe (11 dln. 1922-29), Briefwechsel mit A.Bebel undK. Kautsky (red. F.Adler, 1954). LITT. J.Braunthal, Viktor und Friedrich Adler (1965); N.Leser, Zwischen Reformismus und Bolschewismus (1968).
