aam'bei, v./m. (bijna alleen in mv.vorm), aambeien of hemorroïden, meestal verspreid voorkomende, uitpuilende knobbeltjes bij de aarsopening of in het laatste deel van de endeldarm.
Aambeien zijn met dikkedarmslijmvlies bedekt en hebben een rode of roodblauwe kleur. Aambeien zijn uitzettingen van de dunwandige, kleploze aders onder het slijmvlies van de endeldarm (rectum). Er zijn vele factoren die tot de vorming van aambeien kunnen leiden, waarvan wel de belangrijkste een verhoogd veneus stroomgebied van het rectum is.
Dit is het geval bij trage en moeilijke ontlasting die veel persen vereist, waardoor de druk in de buikholte te veelvuldig en te langdurig wordt verhoogd. Ook in de zwangerschap is de bloedafvoer uit dit gebied vertraagd. Aambeien kunnen een verschijnsel zijn van veel ernstiger aandoeningen van endeldarm of omgeving (ontstekingsprocessen, kwaadaardige gezwellen). Voorts kunnen zij een aanwijzing zijn voor levercirrose en hartziekten. Verzwakking van de aderwand speelt geen primaire rol: alle aders van de endeldarm zijn dunwandig. Een geneeskundig onderzoek is altijd aangewezen en voordien moet men niet zelf gaan handelen. Ongecompliceerde aambeien geven weinig klachten. Anusjeuk kan een zeer hinderlijk verschijnsel zijn. Pijn wijst altijd op het tevens aanwezig zijn van anuskloven of fistels.
Bloeding ontstaat door beschadiging van het bedekkende slijmvlies, meestal door harde ontlasting. Het bloedverlies kan nog wel eens groot zijn, maar nooit levensgevaarlijk. Acute ontsteking van een aambei veroorzaakt heftige pijn. Vaak gaat de ontsteking met trombose gepaard (zie tromboflebitis). De aambei is dan strak gespannen, blauwpaars en puilt uit de anusopening. Meestal neemt de pijn na enkele dagen af. Er treedt bindweefselvorming en mettertijd verschrompeling op. Zorg voor geregelde, zachte ontlasting is noodzakelijk. Plaatselijke behandeling met zetpillen kan veel van de klachten wegnemen. Reiniging van de anus na defecatie met koud water is aan te bevelen. Bij veel hinder of complicaties is operatie aangewezen.
Meestal wordt incisie van de aambei toegepast, waarna het bloedstolsel verwijderd wordt; de spanning is dan van de aambei af, waardoor de gevoelzenuwen in de wand van de aambei niet langer geprikkeld worden. In de overige gevallen worden de uitgezette aders in het gebied van de anus operatief verwijderd; daarmee wordt de vicieuze cirkel van verhoogde druk, uitpuiling, pijn, bloedverlies en jeuk, doorbroken.
