v./m. (-golven), (ook: zwaartekrachtgolf), golfverschijnsel dat geassocieerd is met het in beweging zijn van massa.
© Het bestaan van gravitatiegolven volgt uit de algemene relativiteitstheorie (en andere gravitatietheorieën). Al in 1918 werden zij door A.Einstein voorspeld, maar pas sinds de jaren zestig worden pogingen ondernomen om gravitatiegolven op te sporen.
Directe waarneming van gravitatiegolven is uitermate moeilijk, omdat de werking van de golven zeer zwak is (de sterkte van de gravitatie is 1040 maal minder dan die van de elektromagnetische kracht). Dit brengt met zich mee dat zelfs de gravitatiestraling die afkomstig zou zijn van twee neutronensterren die om elkaar heen draaien op een onderlinge afstand van slechts 1000 km (een extreem energierijke situatie) niet meer op te sporen is als de afstand van dit stelsel tot de aarde enige lichtjaren bedraagt (de dichtstbijzijnde ster staat op een afstand van 4,3 lichtjaar). Waarschijnlijk vormen zwarte gaten de enige waarneembare bronnen. In 1969 beweerde J.Weber gravitatiegolven afkomstig uit het melkwegcentrum waargenomen te hebben. Als detector gebruikte hij een massieve aluminium cilinder met een diameter van 66 cm, lengte 153 cm en een massa van 1,4 t, die opgehangen was in vacuüm in een trillingsvrije ruimte. Gravitatiegolven brengen een zeer kleine verplaatsing van de cilinder teweeg, die gemeten wordt met behulp van piëzo-elektrische transducenten. De waarnemingen van Weber zijn nog niet bevestigd.
Het is ook mogelijk gravitatiegolven indirect aan te tonen, d.w.z. de gevolgen van de uitgestraalde energie te bepalen. In 1974 werd een pulsar ontdekt die behoort tot een dubbelster. De omlooptijd van deze dubbelsterpulsar is slechts ca. 8 uur, wat inhoudt dat de componenten uiterst dicht om elkaar draaien. Er moeten dus zeer sterke gravitatie-effecten optreden. In 1978 toonden J.Taylor en P.McCulloch aan dat er na verrekening van alle andere effecten (o.a. massa-overdracht) een periodevermindering van 0,1 milliseconde per jaar overbleef die alleen verklaard kan worden door een energieafname als gevolg van uitgestraalde gravitatiegolven. Afb.p.279.
