stadsgezicht dat een of meer monumenten bevat en dat een beeld vormt dat van algemeen belang is vanwege zijn schoonheid of zijn karakteristiek geheel en dat daarom op grond van art. 20 van de Monumentenwet beschermd is. Onder een stadsgezicht (of dorpsgezicht) verstaat men een groep van onroerende zaken, d.w.z. bebouwde en onbebouwde percelen, bomen, straten, waterwegen, bruggen enz.
Niet op de monumentenlijst staande gebouwen in een beschermd stadsgezicht mogen wel gesloopt, gewijzigd of vervangen worden. In het bestemmingsplan (dat binnen 1 jaar na het beschermd worden moet zijn ingediend) worden regels gegeven om de karakteristiek van het geheel te behouden. Nederland telt 151 beschermde stads- en dorpsgezichten, terwijl er nog eens 179 op een aanwijzingslijst staan. Tot de beschermde stadsof dorpsgezichten behoren o.a. het Binnenhof met omgeving te ’s-Gravenhage, het dorp Aaiden (gemeente Zweeloo) en de kern van Harlingen.
