Nieuwe encyclopedie van Fryslân

Meindert Schroor PhH (2016)

Gepubliceerd op 10-01-2025

Opgraving Wijnjeterp

betekenis & definitie

Aan de Nije Heawei, ten noorden van het dorp en nabij het Keningsdjip (de bovenloop van de Boarn), werden in 1962 door G.

Elzinga de resten van twee 12e-eeuwse erven blootgelegd. Op de erven stonden boerderijen van het Gasselte-type, die beide door nieuwe werden vervangen. Het onderzoek wees uit dat, zoals het oude kerkhof aan dezelfde hooiweg al deed vermoeden, Wijnjeterp ooit meer noordelijk had gelegen. Mogelijk representeren de opgegraven erven niet de oudste ontginningen hier, maar zijn zij de opvolgers van iets noordelijker gelegen, 11e-eeuwse boerderijen. Interessant is het gegeven dat de oriëntatie van de boerderijen en de eveneens opgegraven sloten en greppels niet overeenkomen met die van met de historisch vastgelegde perceelsindeling van Wijnjeterp. Klaarblijkelijk heeft men tijdens de verplaatsing van de bewoning de inrichting van het dorpsgebied niet alleen afgestemd op het reliëf van de doorlopende zandrug, maar tevens op de eveneens daarheen verschoven naburige dorpen. Het lijkt erop dat men al in de 11e eeuw met deze heroriëntatie is begonnen, want de sporen draaien na verloop van tijd in de richting van de nieuwe indeling. Dit betekent dat de oudste ontginningen in sommige gevallen zijn herverkaveld.

Zie: Worst, D., Agrarische veenontginningen in oostelijk Opsterland (2012) 83-84; Langen, G.J. de, ‘De gang naar een ander landschap' in: M.J.L.Th. Niekus (red.), Gevormd en omgevormd landschap (2011) 70-97; Middeleeuws Friesland 96-106.

< >