Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 17-04-2020

Trias

betekenis & definitie

Geologische periode lopend van 252 tot 201 miljoen jaar geleden; eerste periode van het Mesozoïcum, waarin de Archosauria diversificeerden, de eerste zoogdieren ontstonden alsmede de hoofdgroepen van de insecten

Het Trias wordt gemarkeerd door twee massa-extincties: de Perm-Trias-overgang en de Trias-Jura-overgang. Beide gebeurtenissen worden in verband gebracht met intense vulkanische activiteit die leidde tot grote veranderingen in de samenstelling van de aardatmosfeer.

Aan het begin van het Trias was de landmassa op aarde geconcentreerd in één supercontinent, Pangea, maar aan het eind begon Pangea uiteen te scheuren in een noordelijk en een zuidelijk deel. Het klimaat was tijdens het Trias droog en warm. Het aardoppervlak werd bedekt met naaktzadige planten (zaadvarens, coniferen).

Veel kenmerkende insecten zoals de reuzenlibellen waren na het Perm uitgestorven maar in het Trias trad een nieuwe radiatie op die leidde tot de hoofdlijnen van de huidige Insecta.

De reptielen, die al in het Carboon ontstaan waren begonnen in het Trias het landoppervlak te domineren. Een belangrijke groep waren de Archosauria, reptielen met twee slaapvensters die de voorouders zijn van krokodillen, dinosauriërs en vogels. De huidige hagedissen, brughagedissen en slangen stammen echter af van een andere reptielengroep, de Lepidosauria.

Ook de Therapsida, reptielen met één slaapvenster, waren opvallend. Deze dieren, de voorouders van de Mammalia, hadden al zoogdierachtige kenmerken zoals hoektanden en onder het lichaam geplaatste poten. Meestal wordt de oorsprong van de zoogdieren in het Jura gelegd, maar afhankelijk van welke fossielen erbij gerekend worden zou het ook tegen het einde van het Trias kunnen zijn.

In de zee zien we de opkomst van moderne vissen, de Teleostei, een zeer succesvolle groep. Ook ammonieten (inktvissen met een gewonden schelp) waren abundant.

De tweede periode van het Mesozoïcum is het Jura.