Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 29-08-2019

Transformant

betekenis & definitie

Organisme dat een stuk DNA bevat afkomstig van een ander organisme en daardoor bepaalde gewenste eigenschappen of functies gekregen heeft

Een transformant is een organisme dat tot stand is gekomen via genetische modificatie (transformatie). Het organisme noemt men transgeen. Het heeft een transgen, d.w.z. een gen dat niet via voortplanting of natuurlijke recombinatie in de ontvanger kan komen maar daar doelbewust door de mens is ingebracht.

De term transformant wordt vooral gebruikt als onderscheid met niet-transformant. Bij een genetische modificatie, bijvoorbeeld door een plasmide in een bacteriegastheer te brengen, zullen niet alle individuen de gewenste eigenschap vertonen omdat de transformatie bij sommige cellen niet gelukt is. Daarom wordt het plasmide (het recombinant-DNA) vaak voorzien van merkers waarmee de geslaagde transformaties eruit gefilterd kunnen worden. Deze zgn. selectiemerkers zijn meestal resistenties tegen antibiotica: door toevoeging van antibiotica aan een cultuur kunnen alleen de transformanten groeien.

Transformatie van bacteriën, gisten en cellijnen wordt in de moleculaire biologie uitvoerig gebruikt om bepaalde genproducten (eiwitten) te maken die vervolgens na zuivering bestudeerd kunnen worden. Door de transformanten die het bedoelde gen tot expressie brengen door te kweken kan men een grotere hoeveelheid van het genproduct in handen krijgen dan via isolatie van het eiwit uit de natuurlijke producent. Ook is het op deze manier mogelijk om bacteriën en schimmels bepaalde gewenste producten te laten maken (antibiotica, vitamines).

Transformatie bij planten is erop gericht een gewas een betere ziekteresistentie, een aantrekkelijke bloemkleur of een afweer tegen plaaginsecten mee te geven. Zowel genetisch gemodificeerde bacteriën als schimmels en planten worden beoordeeld op hun risico’s voor mens en milieu voordat ze gebruikt, geteeld of ingevoerd mogen worden.