Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 01-11-2019

Saprotroof

betekenis & definitie

Zich voedend met dood organisch materiaal, meestal gezegd van schimmels en heterotrofe bacteriën

Saprotrofie is een veel voorkomende manier van voeding bij schimmels. De term wordt vaak gebruikt ter onderscheid met parasitaire schimmels (leven van levende planten en dieren) en schimmels die een symbiose aangaan met levende planten (mycorrhiza-schimmels). De verschillende voedingswijzen sluiten elkaar echter niet helemaal uit: ook mycorrhiza-schimmels kunnen tijdelijk saprotroof of parasitair leven. Saprotrofie is ook algemeen onder bacteriën die door uitscheiding van enzymen extracellulair organisch materiaal verteren en de afbraakproducten opnemen.

Saprotroof is equivalent met detritivoor maar de laatste term wordt meestal gebruikt voor dieren en de eerste voor micro-organismen. Soms gebruikt men in plaats van detritivoor ook de term saprofaag. In de aquatische ecologie wordt een water saproob genoemd als er veel saprotrofe organismen in leven, d.w.z. als het veel afval bevat. Tenslotte wordt ook de term saprofytisch gebruikt voor niet-pathogene bacteriën en schimmels die leven op dode planten.

Sommige organismen zijn zowel saprotroof als autotroof. Zo kan de in het grondwater levende Heteromita globosa (een geflagelleerde eencellige behorend tot de hoofdgroep Rhizaria) onder lichte omstandigheden gebruik maken van fotosynthese, maar in het donker ook grazen op biofilms van bacteriën.

Saprotrofe bacteriën en schimmels behoren samen met detritivoren tot de decomponeerders (Engels: “decomposers”). Ze vervullen een belangrijke rol in elk ecosysteem omdat ze nutriënten in circulatie houden die anders in slecht afbreekbare verbindingen (lignine, lignocellulose, was, tannine) in de bodem opgeslagen zouden blijven. Nutriënten komen door afbraak van zulke macromoleculen in minerale vorm vrij voor opname door planten en via het eten van schimmels en bacteriën in de voedselketen.