Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 27-12-2022

Mycologie

betekenis & definitie

Studie van gisten, schimmels en paddenstoelen

Het zoeken van eetbare paddenstoelen in de natuur speelt in de Nederlandse traditie geen belangrijke rol, maar is in de ons omringende landen (Frankrijk, Duitsland) een zeer populaire gewoonte. Desondanks bekleedt Nederland een vooraanstaande positie in de mycologie vanwege de schimmelcollectie van het Westerdijk Fungal Biodiversity Institute. Johanna Westerdijk werd in 1907 de eerste directeur van het toenmalige Centraal Bureau voor Schimmelcultures.

Onder schimmels vinden we mycelium-vormende vertegenwoordigers maar ook veel eencelligen (gisten). Het belangrijkste modelorganisme is de gist Saccharomyces cerevisiae, het eerste eukaryotische organisme waarvoor het hele genoom uitgelezen werd (in 1996) en een uiterst belangrijk werkpaard voor de celbiologie. Verschillende biotechnologische technieken o.a. bij de bereiding van brood, bier en wijn zijn gebaseerd op gist. Andere schimmels, bijvoorbeeld Aspergillus, worden ingezet als “cellulaire fabriek” voor de commerciële productie van organische verbindingen. Antibiotica werden voor het eerst ontdekt bij de schimmel Penicillium door Alexander Fleming in 1928.

Schimmels zijn ook belangrijke studieobjecten in de ecologie vanwege hun cruciale rol bij de decompositie van organisch materiaal en de symbiose met plantenwortels (mycorrhiza’s). De studie van hallucinogene, toxische en allergene schimmels is een belangrijk toegepast veld van de medische mycologie. Plant-pathogene schimmels zijn een bepalende factor in landbouwsystemen en worden bestudeerd in de fytopathologie.

De toepassing van DNA-technieken heeft een grote omwenteling veroorzaakt in de mycologische taxonomie. De morfologie geeft niet altijd voldoende houvast, vooral als de schimmel geen geslachtelijke structuren maakt. Pas in de laatste jaren begint de enorme diversiteit aan schimmels en hun evolutionaire samenhang binnen het rijk der Fungi duidelijk te worden.