Fylum van in zee levende dieren, enigszins verwant aan chordadieren, behorend tot de Deuterostomia; zustergroep van Echinodermata
De Hemichordata (letterlijk “halve chordaten”) omvatten een paar honderd mariene soorten die er uitzien als wormen maar dat in het geheel niet zijn. Er worden twee klassen onderscheiden, de Enteropneusta of eikelwormen (ook wel kraagwormen) en de Pterobranchia, kleine dieren die in een kolonie leven (een netwerk van buizen in de zeebodem) en zich aseksueel voortplanten.
Kenmerkend voor de belangrijkste klasse, de eikelwormen, is een uitstulpbare, gespierde proboscis aan de voorkant waarmee het dier in het sediment kan woelen. Daarachter ligt een kraag, gevolgd door een romp met spleten in de lichaamswand die naar de farynx (keelholte) leiden. Deze faryngeale spleten, ook genoemd kieuwspleten, vormen met elkaar een filtratie-apparaat, vergelijkbaar met dat van het lancetvisje Amphioxus; deze dieren voeden zich door plankton uit het water te zeven (filtratievoeding). Het filtratie-apparaat is later in de evolutie omgebouwd tot kieuwbogen bij de vissen en tot allerlei structuren in de halsregio bij de hogere vertebraten.
Hemichordata lijken qua lichaamsbouw dus op Chordata maar hebben geen chorda, wel een goed ontwikkeld coeloom. In fylogenetische analyses worden ze geplaatst als zustergroep van de Echinodermata (stekelhuidigen zoals zeesterren, e.d.); samen worden ze Ambulacraria genoemd. De tornarialarve van de eikelworm Balanoglossus lijkt sprekend op de bipennarialarve van zeesterren, wat deze positie bevestigt.
Het driedelige bouwplan van de Hemichordata (proboscis, kraag, romp) met de kieuwkorf gaat waarschijnlijk terug op de allereerste Deuterostomia. Fossielen van Yunnanozoon lividum in de Changjiang-collectie van 530 miljoen jaar oud (Cambrium) worden beschouwd als de oudste deuterostome dieren en laten al de kenmerkende hemichordate lichaamsbouw zien.
