Een van de vier evolutionaire hoofdlijnen van de placentale zoogdieren, waaronder de primaten; dieren die evolueerden op het noordelijk halfrond
De gecompliceerde benaming Euarchontoglires is afgeleid van de oude clade Archonta, een groep waartoe o.a. primaten en vleermuizen gerekend werden. Later bleek echter dat de vleermuizen hier niet in thuishoorden, zodat de groep zonder vleermuizen Euarchonta genoemd werd. Vervolgens bleek dat haasachtigen en knaagdieren (samen genoemd Glires) een zustergroep waren van deze Euarchonta, waarna de twee werden samengenomen als Euarchontoglires.
Bij elkaar bestaan de Euarchontoglires uit zes zoogdiergroepen (ordes): Primates (apen en halfapen), Plesiadapiformes (uitgestorven), Dermoptera (vliegende maki’s of colugo’s), Scandentia (boomspitsmuizen), Rodentia (knaagdieren) en Lagomorpha (hazen en konijnen). De groep evolueerde waarschijnlijk op het gehele noordelijk halfrond, toen Noord-Amerika nog contact had met Europa; er worden namelijk fossielen van Plesiadapiformes gevonden in Noord-Amerika. De uitbreiding naar Afrika zou dan vanuit Azië of Europa hebben plaatsgevonden. Ook de Laurasiatheria evolueerden op het noordelijk halfrond en daarom worden deze twee groepen wel samengenomen tot Boreoeutheria (“boreale zoogdieren”). Vanuit Afrika staken knaagdieren en primaten de Atlantische Oceaan over, vandaar dat deze ordes ook bijdragen aan de oorspronkelijke zoogdierfauna van Zuid-Amerika, naast Xenartha en buideldieren.
Euarchontoglires is de derde afsplitsing van de placentale zoogdieren, na Afrotheria en Xenartha. Het is duidelijk een monofyletische groep maar de onderlinge posities van de ordes zijn nog niet geheel opgehelderd. Meestal worden Scandentia (boomspitsmuizen, bijvoorbeeld Toepaia) als directe zustergroep van de primaten gerekend, een andere keer Dermoptera (colugo’s, een op maki’s lijkende diergroep van het Zuidoost-Aziatische oerwoud).
Sommige kenmerken van de Euarchontoglires komen overeen met die van de oudere Afrotheria (hemochoriale placenta), andere zijn juist verschillend en komen overeen met de Laurasiatheria (scrotum, appendix).
