Vlindereffect, -theorie - (Eng. butterfly effect), kleine oorzaken kunnen grote gevolgen hebben: de minieme luchtverplaatsing door vlindervleugels kan uiteindelijk leiden tot een orkaan aan de andere kant van de wereld. De term wordt, vooral in de economie en de meteorologie, gebruikt m.b.t. de onvoorspelbaarheid van systemen. → chaostheorie.
Een van de hoofdpersonen in Gleicks boek is Edward Lorenz. In 1963 ontdekte deze meteoroloog en wiskundige dat computermodellen van het weer zeer gevoelig zijn voor de waarden van de uitgangssituatie, die bij het begin van de berekening worden ingevoerd. Deze gevoeligheid was zo groot dat Lorenz de voorspelbaarheid van het weer op langere termijn in twijfel trok, getuige de titel van zijn publikatie ‘Kan het fladderen van de vleugels van een vlinder in Brazilië een orkaan doen losbarsten in Texas?’ Toen men er eenmaal naar leerde kijken, vonden natuurkundigen veel voorbeelden van systemen die even onvoorspelbaar zijn als het weer. Om de gevoeligheid voor beginsituaties te illustreren, wordt wel gesproken van het ‘vlindereffect’. de Volkskrant, 18-04-92
In 1979 hield metereoloog Edward Lorenz een lezing waarin hij de vlindertheorie van het weer uit de doeken deed. De vlindertheorie begint er mee dat ergens in Japan een vlinder in een jolige bui even uitgebreid gaat fladderen en een zuchtje luchtverplaatsing veroorzaakt. Van het één komt het ander en een half jaar later beukt de orkaan Andrew op de kusten van Florida en Louisiana. Trouw, 20-11-92
Niet voor niets haalt James Gleick in zijn boek over ‘Chaos’ zowel voorbeelden uit de meteorologie als uit de economie naar voren. In beide gevallen een veelheid van factoren, die een rol spelen, onvermoede toevalligheden (het zogenoemde vlindereffect, waarbij een wat wild fladderende vlinder het weer zou kunnen beïnvloeden), die in de economie nog worden versterkt doordat het gedrag van mensen grotendeels bepalend is voor de ontwikkeling. Trouw, 09-04-94
