Duits : Rotkehlchen
Engels : Robin
Frans : Rougegorge
Fries : Readboarske
Betekenis wetenschappelijke naam:
van Erithacus onbekend; rubecula = kleine rode. Het Roodborstje is een van onze meest geliefde vogels, al is hij vooral tegenover soortgenoten opvliegend en vechtlustig van aard. De oranjerode kleur van de borst heeft een intimiderende functie; het mannetje verdrijft indringers uit z’n territorium door zijn borst- en keelveren op te zetten. Enkele gewestelijke synoniemen zijn Roodbosjen (Ach), Roodbörst(je) (Ach, Gr), Roodborsie (Tex), Rea(d)boarstje (Fr), Roeëdborsje (ZVl), Rooddannetje (Wou), Roadbusje (Sfr), Readbarkje (Fr) en Roadmosk (Ter).
Een Bretonse legende verhaalt dat de borst van de Roodborst door het bloed van Jezus rood werd gekleurd toen hij probeerde een doorn uit diens doornenkroon te trekken. De naam Marialiester (NLb) heeft o.i. ook een religieuze achtergrond.
Hij wordt Roodbaard genoemd omdat de keelveertjes zich bij het zingen als een rode baard aftekenen. De Roodborst zingt gedurende het gehele jaar, iets dat vooral in de winter opvalt. Zo kreeg hij ‘winterse’ namen als Winterroodbaardje en Winter- feugeltsje (Ter). Tijdens felle winterse koude kan een Roodborst er soms uitzien als een ‘verkleumd, armzalig hoopje’ vogel. Dat zielige uiterlijk wordt in de volksnamen Poverjan (WZV), Povertje en Poverke (Vla) tot uitdrukking gebracht.
De naam Jutik, die hij deelt met het Paapje, betekent ‘uurtikker’ en voert terug op z’n ratelende alarmroep die klinkt als het tikken van een klokje.
Een wel heel aparte naam is Graveschijtertje, mogelijk ontstaan door het verblijf van de Roodborst op begraafplaatsen.
