Duits : Gartenrotschwanz
Engels : Redstart
Frans : Rouge-queue à front blanc Fries : Readsturtsje
Betekenis wetenschappelijke naam:
purperstaart.
Namen die hoofdzakelijk op de kleur van de staart betrekking hebben zijn Readstirt (Fr), Roodsteert(je) (Gr, Tex), Roodstaart, Roëdstertsje (Lb), Gewoon Roodstaartje, Roodstaart-tuinzanger, Bonte Roodstaart en Rode Reutelstaart (Vla). Behalve door de kleur valt de staart op doordat deze voortdurend trilt.
De namen Gekraagd Roodstaartje, Roodkraagje, Roodbaard (Ut), Zomer-Roodbaard (Ut), Zomerroodbrand, Zomerzanger, Zomerroodborst, Roodborsje en Bonte Zanger bevatten telkens uiteenlopende kenmerken van het mannetje: de purperrode staart, de blauwgrijze kraag (eigenlijk de hele bovenpartij), de keel of ‘baard’ die zwart of ‘verbrand’ is, de oranje borst en het zomerseizoen, omdat dan z’n kleuren en zang kunnen worden bewonderd, waarbij de borstkleur en zang veel overeenkomst met die van de Roodborst vertonen.
Blauwpaapje (Haa, Ut), Blaupaepke (Fr), Blauwpopje (Wou), Paapje, Blauwannetje (Wou), Blauw-Anneke (Wag), Blaumèèkerke (Wee) en Blauwe Legger (Ut) doelen op de kleur van kop en rug, de eveneens blauwe kleur van de eitjes, de zang die enigszins op die van het Paapje lijkt en die, met z’n uiterlijk, tot een paar koosnamen leidde.
Blauwhemeltje (Sco) en Mariavogeltje (Lb) geven de vogel iets mystieks. Ze hangen samen met zijn fraaie uiterlijk en aangenaam klinkende zang.
In andere namen is hij net een Nachtegaal en wordt tevens aangeduid dat de soort in muurspleten nestelt: Muurnachtegaal, Blauwe Muurnachtegaal (Wou), Steen-nachtegaal (NB, Vla) en Muurzanger. Uit de oude Duitse naam Baumnachtgallin is bij ons Boomnachtegaal (Lb) ontstaan.
Zijn namen Falske Goudfink (SFr) en False Goudvink (Wou) geven weer dat hij met een Goudvink kan worden vergeleken, zij het dat hij een ‘onzuivere’ is.
Pettepikkerke (SFr) is een speelse naam die op de alarmroep van de vogel doelt. Wientepke (MLb), Wientepper(ke) (Lb), Wientupke (Lb) en Wiêntêmper (Wee) kunnen ‘wijntapper(tje)’ betekenen. Ze lijken op namen voor de Tapuit, die knikkende bewegingen maakt alsof hij wijn tapt. Misschien zijn deze namen voor de Gekraagde Roodstaart alleen op grond van overeenkomsten in uiterlijk of geluid overgenomen.
