instrumentaal inleidingsdeel voor een grooter muziekwerk (opera, oratorium, cantate), in tegenstelling met het praeludium, dat meestal een kort voorspel voor een instrumentaal stuk, een lied, enz. beteekent. Eerst sinds de 17de eeuw (1607: Orfeo v.
Monteverdi) treedt het zelfstandige voorspel, dat toch organisch met het grootere werk verbonden is, op. Aan het einde der 17de tot het einde der 18de eeuw vormen zich de bestaande typen der O., in Italië sinfonia, eerst ook sonata geheeten. Lully heeft de eigenlijke Fransche O. geschapen, bestaande uit een langzaam deel (Grave), een gefugeerd Allegro en meestal het terugkeerende eerste deel; Scarlatti geeft de Italiaansche O. haar vorm, met een feestelijk Allegro als eerste deel, dat echter géén fuga is. een zangerig Andante als middendeel en een Presto als derde. Beide typen hebben tot ± 1750 naast elkander bestaan, maar in de concertmuziek overheerscht het Fransche type. Dan echter wordt het gevolgd door een reeks van dansstukken (de latere suite). Aan de eene zijde wordt dit laatste genre met voorliefde beoefend van Lully tot Bach, aan de andere zijde dient het bij Händel, Rameau, e.a. ook als voorspel tot de opera. Omstreeks 1750 verdringt het Italiaansche type de andere vormen, dat echter steeds verschijnt onder den naam van „Sinfonia”. In de 2de helft der 18de eeuw ontwikkelt zich de klassieke vorm der O. bij Gluck en Mozart; deze heeft den sonate-vorm. In de 19de eeuw komen daarbij nog 2 andere: de potpourri-achtige, die de verschillende thema's der opera vooruit laat hooren en de symphonische, die de thema's en motieven in een muzikaal-logische eenheid ten gehoore brengt (Wagner „Meistersinger”). Naast alle genoemde soorten kan men dan nog tot in de 17de eeuw terugvervolgen de gedachte tot de programmatische O., die niet aan een vasten vorm gebonden is, maar het verloop van het drama vooruitziende reeds muzikaal wil voorstellen (Gluck, Weber, Wagner). H. Botstiber, Geschichte der O.; R. Wagner, Ueber die O., Prunières, L’opéra italien en France avant Lully, e.a.