Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Olst

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Kerkplein 1), oorspronkelijk gewijd aan St. Willibrord, is een brede eenbeukige laatgotische kerk met smaller en lager koor; de kloeke toren van drie geledingen heeft een ingesnoerde naaldspits.

Het oudste nog bestaande deel is de romaanse tufsteenonderbouw van de toren. Deze zal omstreeks 1200 tot stand zijn gekomen.

In 1295 wordt de parochie Olst voor het eerst genoemd. Door een legaat in 1336 kon de toren in vroeg-gotische vormen in baksteen verhoogd worden.

Gelijktijdig verving men toen het romaanse koor door het huidige driezijdig gesloten koor. In 1493-'94 werd de kerk opnieuw gewijd; dat betekent waarschijnlijk dat het huidige schip toen gereed was gekomen en men het koor had gemoderniseerd door de vensters breder te maken en een netgewelf aan te brengen.

Het hoge schip was aanleiding om ook de toren verder te verhogen. In de toren hangt een klok uit 1723, gegoten door Johan Nicolaas Derck uit Hoorn.

In het begin van de 17de eeuw werd aan de noordzijde van het koor een sacristie, nu consistoriekamer, aangebracht. In 1627 ging de kerk over naar de hervormden.

In 1861 werd de kerk ingrijpend hersteld, waarbij de gewelven van het schip werden gesloopt.

In 1955-'57 is de kerk gerestaureerd onder leiding van W.P.C. en D.E.C.

Knuttel. Daarbij kreeg het schip weer een gemetseld gewelf.

In de toren ligt het onderstuk van een mogelijk 13de-eeuws romaans zandstenen doopvont. Tot de oudere inventaris behoren een eikenhouten zetel, mogelijk deel van een 16de- of 17de-eeuwse koorbank, een avondmaalstafel (eerste helft 17de eeuw), een kansel (midden 17de eeuw) met een koperen lezenaar (1711) met het wapen van Van Voorst en twee 18de-eeuwse kroonluchters (een is in 1975 in dezelfde stijl bijgemaakt).

Het orgel stamt uit 1810 en werd in 1880 door de gebroeders Van Oeckelen herbouwd. In het koor bevindt zich een gebeeldhouwde banderol met de tekst ‘1264 Thomas Loemken’, gebaseerd op een in 1860 gevonden steen met het verkeerd gelezen jaartal 1275.

De gewelfschildering in het koor is oorspronkelijk laat-middeleeuws, maar aangevuld tijdens de restauratie. De kerk bevat enkele grafzerken uit de 16de en 17de eeuw.Van de restauratie dateren: de herenbank (1957) met de wapens van de bewoners van Klein Hoenlo, de eikenhouten bank (1957) met het wapen van Olst, de muurschildering door W. Zandvliet in de consistoriekamer (1957) en vijf gebrandschilderde ramen door dezelfde kunstenaar.

< >