Monumenten in Nederland: Overijssel

R. Stenvert, C. Kolman en Ben Olde Meierink (1998)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Boxbergen in Wesepe

betekenis & definitie

Boxbergen (Bouwhuispad 2), gelegen aan de Soestwetering ten zuidwesten van Wesepe is een havezate die voor het eerst in 1344 vermeld werd.

In 1537 kwam ze in bezit van Unico Ripperda, Drost van Salland en Judith van Twickelo die in 1540 een geheel onderkelderd huis lieten bouwen in laatgotische vormen. De kelderkeuken, de overwelfde torenkamer aan de zuidzijde en de laatgotische schouw aldaar behoren tot deze fase. In 1585 viel ze in Spaanse handen en liep bij de herovering flinke schade op. Tussen 1599 en 1609 werd het gebouw onder Unico II Ripperda, drost van Twente, herbouwd tot een omvangrijk huis met diverse maniëristische inen uitgezwenkte gevels. In 1650-'53 volgde in opdracht van Willem Ripperda en Aleid van Buckhorst een verbouwing, waarvan de huidige ingangspartij met het jaartal 1653 bewaard is gebleven.

Inwendig is toen onder meer de schouw met schoorsteenstuk in de zaal aangebracht. Rond 1682 werd het pand aan de zuidoostzijde verkleind. In 1756 kocht Frederik August Alexander rijksgraaf von Wartensleben het huis. In zijn opdracht werden de beide vooruitspringende vleugels aan weerszijden van de ingang afgebroken, de topgevels door lijstgevels vervangen en de voorzijde van een schilddak met hoekschoorstenen en een luidkoepeltje voorzien. Verder werd de gracht om de havezate gedempt. Rond 1770 volgde een modernisering van het inwendige.

De zaal kreeg een ingebouwd buffet en een met landschappen beschilderd doekbehangsel, gesigneerd P. Reijnes. Ook de overwelfde, veelzijdige hoekkamer aan de achterzijde kreeg geschilderd doekbehangsel met landelijke tafereeltjes omkaderd door rococo-ornamenten. De Deventer leerlooier J.C. Lamberts kocht het huis aan in 1821, waarna het uiteindelijk in 1951 overging in handen van de Verenigde Gestichten en het Burgerweeshuis te Deventer. In 1964 werd er een exclusief hotel in gevestigd, maar sinds 1969 is het bezit van de fabrikant W.G.

Nuy, die de toen bepleisterde gevel van steenstrips liet voorzien en de vensters een nieuwe roedenverdeling liet geven. Het bouwhuis aan de noordzijde is modern. In de nabijheid staat een dubbele woning met trapgevels, Boxbergerweg 30-32, oorspronkelijk behorend bij Boxbergen. Op de nog aanwezige graankelders werden in 1914 de twee huizen gebouwd.

< >