Woonhuizen. Langs de Hoofdstraat Winsum en aan weerszijden van het Winsummerdiep staan eenvoudige dwarse eenlaags panden uit de 18de en vooral de 19de eeuw.
Hoofdstraat West 27 is een eenvoudig 18de-eeuws woonhuis met wolfdak, met aan de voorgevel gebeeldhouwde aanzetkrullen en vlechtingen. Havenstraat 12 is een 18de-eeuws pand met wolfdak met in het bovenste deel van de gevels kleine lichtopeningen.
Uit omstreeks 1800 dateert Hoofdstraat West 43, een pand met omlijste ingang en een zadeldak tussen topgevels. Het deftige eenlaags dorpshuis Hoofdstraat West 35 stamt uit de eerste helft van de 19de eeuw en heeft een laag schilddak, een omlijste ingang met bovenlicht en gietijzeren deurdecoraties, alsmede een stoep met stoeppalen.
Uit dezelfde tijd is Hoofdstraat West 16, een eenlaags pand met schilddak; de ingang met bovenlicht is voorzien van een snijraam in halfrond gesloten omlijsting. Andere, vergelijkbare voorbeelden uit het tweede en derde kwart van de 19de eeuw zijn Havenstraat 2, 4, 8 en 15 en Bellingeweer 10.De blokvormige, wit gepleisterde villa Schilligehamsterweg 1A is in het derde kwart van de 19de eeuw gebouwd in eclectische stijl. Het pand heeft een flauw hellend dak en enkele fraaie balkons op gesneden consoles en decoraties in neo-Lodewijk-stijl. De villa ligt in een landschappelijk aangelegde tuin. Het voorm. notarishuis (Hoofdstraat West 70, Bellingeweer) is een monumentaal landhuis in neorenaissance-trant, gelegen in een landschapspark. Het in 1911 gebouwde pand heeft een trapgevel en een meerzijdige hoektoren. Sinds 1942 dient het als raadhuis.
Stationsweg 18 is een villa in kubistisch expressionistische stijl, gebouwd in 1931 naar ontwerp van E. Reitsma.
In de jaren dertig ontstond de uitbreidingswijk Wigbold Ripperdastraat e.o. met een grote variatie aan vrijstaande middenstandswoningen in een Groninger variant van de expressionistische stijl, naar ontwerp van W. Reitsema en K. Olsmeijer.
