Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Zeerijp

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Borgweg 6), oorspronkelijk gewijd aan St. Jacobus, is een rijzige kruiskerk met vijfzijdig gesloten koor en een vrijstaande toren.

De kerk kwam in het midden van de 14de eeuw tot stand in late romano-gotische stijl met gotische invloeden. De hoog oprijzende meloenvormige koepelgewelven met acht, en in de ondiepe dwarsarmen vier, ronde ribben zijn nog romanogotisch van karakter.

De hoog oprijzende spitsboogvensters zijn gotisch van vorm. Aan de binnenzijde zijn de muren onder de vensters geleed door spaarnissen, telkens gesloten door twee rondbogen.

In de 17de eeuw bouwde men tegen de westgevel een schoolgebouwtje met lessenaarsdak. De kerk is gerepareerd in 1793-'95 en kreeg toen mogelijk een nieuwe kap.

Bij een restauratie in 1962-'66, naar plannen van R. Offringa, zijn de vaste banken en de koorwand uit 1640 uit het interieur verwijderd en is op de muren en de gewelven het oorspronkelijke kleurenschema gereconstrueerd.

Tot de kerkinventaris behoren een rijke preekstoel met afbeeldingen van de deugden, gesneden door Johan Elderkamp (1646), twee blokken banken met fronton (17de eeuw), een avondmaalstafel in Lodewijk XV-vormen (1773). Het orgel uit 1651, waarvan behalve de kast ook nog enig pijpwerk resteert, werd gemaakt door Th.

Faber.

De orgelkast in maniëristische vormen voorzien van de wapens van Maurits Ripperda en Nicolas van Borck is ontworpen door Derck Abrahams en gesneden door Johan Elderkamp.

Het instrument is in 1978-'79 grondig gerestaureerd. De kerkvloer bevat enkele zerken met wapens, met als oudste die voor Lucia Ten Holte-Clant (†1631).

Bijzonder zijn de elf rouwborden voor leden van bekende Groninger geslachten, waaronder die voor Maurits Ripperda (†1665), Nicolaas van Borck (†1682), Derk Clant (†1700), Margareta Josina Alberda-Horenken (†1705) en Habbina Elisabeth van Borck-Alberda (†1717).De vrijstaande toren ten zuidwesten van de kerk heeft twee geledingen en een tentdak. De gotische toren stamt waarschijnlijk uit de eerste helft van de 15de eeuw. In 1608 is de toren gerepareerd en in 1664 kreeg hij een nieuwe spits. Het tentdak stamt uit 1834 toen de toren werd ingekort. In de toren hangen drie klokken, twee moderne en één uit 1502, gegoten door Geert van Wou.

Het ruime kerkhof heeft een smeedijzeren hek tussen hardstenen palen, daar geplaatst in 1793-'95 en mogelijk afkomstig van de toen gesloopte borg Haykema. Op het kerkhof bevinden zich een baarhuisje uit 1893 en enkele interessante grafzerken. De pastorie (Borgweg 10) is een blokvormig pand met schilddak en hoekschoorstenen uit het midden van de 19de eeuw.

< >