Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Hallum

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Kerkpad 1), oorspronkelijk waarschijnlijk gewijd aan St. Martinus, is een eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor, twee haakse aanbouwen en een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits.

Het oudst zijn twee tufstenen muurfragmenten in de noordelijke aanbouw, die oorspronkelijk aan oostzijde een apsis had (circa 1100). De tufstenen noordelijke aanbouw werd herbouwd na een brand in 1155.

In de noordwand van het herbouwde muurwerk zijn restanten van een klimmend boogfries zichtbaar. De oostgevel van de kapel is midden 16de eeuw vernieuwd.

Toen is ook de kap vernieuwd en voorzien van een dakruiter met ingesnoerde spits. Het huidige schip met romaniserend boogfries kwam eind 13de eeuw tot stand.

De met kraalprofiel uitgevoerde vensteromlijstingen lopen als nissen naar beneden toe door. Waarschijnlijk gelijk met het schip bouwde men de zuidelijke aanbouw, die later als grafkapel werd ingericht en begin 16de eeuw een nieuwe kap kreeg.

Van het in de 14de eeuw opgetrokken koor resteert een gedeelte aan de noordzijde. De koorsluiting is verder in 1865 grotendeels vernieuwd naar plannen van B.

Gelders; tegen de zuideraanbouw verrees toen een ‘Koarte Gaarde’ (Corps-du-Garde).

De steunberen zijn in de 18de eeuw toegevoegd.

De huidige toren is een herbouw uit 1805-'06 van de in 1804 ingestorte laat-middeleeuwse toren. Erin hangen een door Geert van Wou en Johan ter Steghe gegoten klok (1542) en een klok van Jacob Noteman (1648).Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf, dat begin 16de eeuw de stenen gewelven heeft vervangen. Tot de inventaris behoren drie overhuifde dubbele herenbanken (midden 17de eeuw), een door Willem Groeneveld met snijwerk van Dirk Embderveld vervaardigde preekstoel met evangelistenfiguren (1773) en een door A. van Gruisen gebouwd orgel (1810-'11), uitgebreid door W. Hardorff (1871). Verder bevat de kerk een ruitvormig memoriebord voor Andriese Lucia van Bronckhorst († 1666) en twee grote rouwborden voor Gijsbert Arendsma van Idsinga († 1760) en Duco Martena van Burmania († 1775). Onder de huidige houten vloer ligt een groot aantal 16de- en 17de-eeuwse grafzerken, waarvan er enkele zijn gemaakt door Benedictus Gerbrandtsz. en Vincent Lucas.

Het kerkhof heeft een fraai, door J. Douma ontworpen, gietijzeren hekwerk (1876) en bevat diverse interessante 19de-eeuwse zerken, waaronder die van de grafkelder voor de familie Martin en een omhekte zerk voor G.M. baron du Tour van Bellinchave († 1870). Aan de noordrand staat het kerkelijke vergaderlokaal ‘it noegend sté’, gebouwd in 1912 met jugendstil-details.

< >