Rous-sarcoom

betekenis & definitie

een door een nog niet classificeerbaar virus bij kippen verwekte tumor, die al sinds tientallen jaren via wcefselculturen verder gekweekt wordt. Het sarcoom is genoemd naar de Amerikaanse patholoog en kankeronderzoeker Francis Peyton Rous (1879-1970), die in 1910 ontdekte dat virussen bij dieren kanker kunnen verwekken.

Rous, een alumnus van de Johns Hopkins Medical School, werd in 1908 door Simon Flexner (18631946), sinds 1902 directeur van het Rockefeller Institute for Medical Research in New York, aangetrokken om aan dat instituut te komen werken. Flexner, die zich behalve met de bacteriologie ook met kankeronderzoek bezighield, ontdekte in die jaren dat het mogelijk was een epitheliale tumor bij een konijn naar een ander konijn te transplanteren, in die tijd een buitengewone prestatie. Toen Rous Hopkins verliet, kreeg hij van zijn mentor William Welch de waarschuwing: ‘Whatever you do, do not commit yourself to the cancerproblem.’ (Bordley)

Gelukkig sloeg Rous Welchs waarschuwing in de wind; binnen een paar weken deed hij op kankergebied een aantal opmerkelijke ontdekkingen. Op een zekere dag kwam een pluimveehandelaar naar zijn laboratorium en overhandigde hem een kip met een grote tumor aan een poot. Rous ontdekte dat het hier om een spoelcellensarcoom ging. Hij transplanteerde kleine delen van de tumor in een andere kip en toonde aan dat het sarcoom over te brengen is. Ook een fikraat dat tumorcellen noch bacteriën bevatte, bleek in staat een sarcoom te verwekken wanneer het bij een gezonde kip werd geïnjiceerd. Dat het sarcoom door een virus veroorzaakt werd, lag voor de hand. Ook gelukte het Rous door vriezen en drogen de spoelcellen te doden maar het virus intact te laten: de eerste geslaagde toepassing van lyofilisatie of ‘vriesdroging’ (Corner).

Het volgend jaar publiceerde hij zijn bevindingen: ‘Transmission of a malignant new growth by means of a cell-free filtrate’1. Vier jaar voor zijn overlijden, in 1966, ontving Rous voor zijn ontdekking van kankerverwekkende virussen de Nobelprijs voor geneeskunde.

Thans kent men vele virussen (oncovirussen) die bij dieren kanker kunnen verwekken (onder meer het borstkankervirus bij muizen en het Gross-virus, dat bij muizen leukemie kan veroorzaken). Ook bij de mens worden de laatste jaren steeds meer aanwijzingen gevonden dat gezwelgroei door virussen kan worden opgewekt (bijvoorbeeld humane-T-cel-leukemievirus en het Burkitt-lymfoom).

1 [I]JAMA[/I] 56,198,1911