ductus Blasii

betekenis & definitie

ductus parotideus, uitvoergang van de oorspeekselklier. Ten onrechte noemt men deze gang nog dikwijls naar de Amsterdamse arts Gerhard Blasius (1625-’92). De eer van de ontdekking komt toe aan zijn landgenoot, de Deen Niels Stensen (1638-’86).

Blasius, zoon van een bouwkundige in dienst van de Deense koning, begon zijn medische studies in Kopenhagen. Op twintigjarige leeftijd liet hij zich in Leiden als filosofisch student inschrijven. Vrij spoedig veranderde hij van studierichting; in 1648 promoveerde hij aan de Leidse Alma Mater in de geneeskunde. Na een aantal jaren in Oostburg (Zeeuws-Vlaanderen) te hebben gepraktizeerd, vertrok hij naar Amsterdam. Ondanks zijn drukke praktijk had de anatomie zijn bijzondere voorkeur. Een hoogleraarschap liet niet lang op zich wachten. In 1660 werd hij de eerste hoogleraar geneeskunde aan het Amsterdamse Athenaeum Illustre en kreeg hij een aanstelling als stadsgeneesheer. Zes jaar later werd zijn aanvankelijk buitengewoon hoogleraarschap in een ordinariaat omgezet. In 1670 volgde zijn benoeming tot bibliothecaris.

De jonge student Niels Stensen, die bij Blasius onderdak had gevonden, ontdekte in 1660 in een schaapskop de uitvoergang van de oorspeekselklier naar de mondholte. De in zijn wiek geschoten Blasius publiceerde Stensens ontdekking onder eigen naam in zijn werk Medicina Generalis (1661).

Het gevolg was dat er tussen beide onderzoekers een verbeten strijd ontstond. Uiteindelijk kreeg Stensen gelijk; de ductus parotideus heet nog steeds naar hem de ductus stenonianus.

In het begin van de jaren veertig van de zeventiende eeuw verzamelde Blasius een groep van artsen om zich heen met wie hij regelmatig anatomische vraagstukken besprak. Dit gezelschap vormde de aanzet tot het later opgerichte Collegium privatum Amstelodamense. Onder de erenaam Podaleirios werd Blasius lid van de in 1657 opgerichte keizerlijke Academia Naturae Curiosum. Deze erenaam verwijst naar Podaleirios, een van de zonen van de Griekse god der geneeskunst Asklepios en arts in het Griekse leger voor Troje. Vooral op het gebied van de vergelijkende anatomie was Blasius een ‘nijver, zij het een enigszins oppervlakkig schrijver’ (Banga).