De chèque is in ons land voor het eerst wettelijk geregeld in 1933; deze wet is 17 November 1933 aangenomen, en zal in werking treden 1 Juli 1934. Wij laten hier de voornaamste artikelen volgen.
Inhoud der cheque
De chèque behelst:
1e. de benaming „chèque”;
2e. de onvoorwaardelijke opdracht tot betaling van een bepaalde som;
3e. den naam van den betrokkene; (degene die moet betalen)
4e. de plaats, waar betaald moet worden;
5e. de dagteekening en plaats, waar de chèque getrokken is;
6e. de handteekening van den trekker.
Is geen bijzondere plaats van betaling aangegeven, dan is de chèque betaalbaar op de plaats, aangegeven naast den naam van den betrokkene.
Elke chèque moet worden getrokken op een bankier, die fonds onder zich heeft ter beschikking van den trekker, terwijl de trekker het recht moet hebben, per chèque over dat fonds te beschikken. In tegenstelling tot den wissel kan de chèque niet geaccepteerd worden.
De chèque kan betaalbaar gesteld worden :
1e. aan een met name genoemden persoon met of zonder „aan order”, ook aan de order van den trekker;
2e. idem met de clausule „niet aan order”;
3e. aan toonder;
4e. aan N.N. of aan toonder. In dit geval geldt zij als chèque aan toonder. De trekker kan de chèque ook op zich zelf trekken.
Incasso-chèque
. Deze komt overeen met den incassowissel; zij bevat de clausule „waarde ter inning” of „waarde ter incasso” en is slechts een opdracht van den trekker om het in de chèque vermelde bedrag voor hem te innen. De nemer kan deze chèque alleen overdragen als lastgeving tot incasseering.
Betaalbaarstelling der chèque
De chèque kan betaalbaar zijn in de woonplaats van een derde, in de plaats, waar de betrokkene zijn domicilie heeft of in een andere plaats.
Is het chèquebedrag voluit in letters en in cijfers geschreven, dan geldt bij verschil het eerste.
De trekker staat onvoorwaardelijk in voor de betaling der chèque. Hij is verplicht er voor te zorgen, dat bij de aanbieding van de chèque bij den betrokkene het noodige fonds aanwezig is, d. i. de betrokkene moet hem ten minste het chèquebedrag schuldig zijn en dit bedrag moet op den dag der aanbieding opeischbaar zijn.
Overdracht.
Elke chèque, betaalbaar gesteld aan een met . name genoemden persoon met of zonder de clausule „aan order” kan door endossement overgedragen worden. Bevat zij de clausule „niet aan order”, dan kan zij slechts overgedragen worden in den vorm en met de gevolgen eener gewone cessie. Wordt op zoo’n chèque toch een endossement geplaatst, dan geldt dit als een gewone cessie.
Het endossement kan op de chèque gesteld worden ten voordeele van den trekker of van een of anderen chèqueschuldenaar; dezen kunnen de chèque opnieuw endosseeren. Elk voorwaardelijk of gedeeltelijk endossement is nietig; eveneens is nietig het endossement van den betrokkene. Het endossement aan den betrokkene geldt als kwijting. Het endossement moet gesteld worden op de chèque of op het verlengstuk en door den endossant onderteekend worden. Het blanco endossement (alleen de handteekening van den endossant) moet, om geldig te zijn, geplaatst worden op de rugzijde der chèque of op het verlengstuk.
Is de chèque in blanco geëndosseerd, dan kan de houder
1e. het blanco invullen met zijn eigen naam of met dien van een ander;
2e. de chèque weer in blanco of aan een ander endosseeren;
3e. ze zonder meer aan een ander overgeven. De endossant staat, tenzij het tegendeel bedongen is, in voor de betaling. Hij kan een nieuw endossement verbieden, en staat in dat geval tegenover degenen, aan wie de chèque later geëndosseerd wordt, niet in voor de betaling.
Aval.
De betaling van een chèque kan óf voor ’t heele bedrag óf voor een gedeelte verzekerd worden door borgtocht. (aval) Als avalist kan optreden een derde en zelfs iemand, wiens handteekening reeds op de chèque voorkomt. Het aval wordt geplaatst op de chèque of op het verlengstuk „Goed voor aval + onderteekening”. De enkele handteekening op de voorzijde van de chèque (niet die van den trekker) geldt voor aval. Het aval kan ook gegeven worden bij afzonderlijk geschrift of bij een brief, vermeldende de plaats, waar het gegeven is. De avalgever is op dezelfde wijze verbonden als degene, voor wien hij geavaleerd heeft. Door de betaling krijgt de avalgever de rechten, welke
krachtens de chèque kunnen worden uitgeoefend tegen dengene, voor wien het aval is gegeven en tegen degenen, die tegenover deze krachtens de chèque verbonden zijn.
Aanbieding chèque
De chèque is op zicht betaalbaar. Is zij betaalbaar in ’t land, waar ze uitgegeven is, dan moet zij binnen acht dagen ter betaling aangeboden worden. Die termijn wordt tot 20 en 70 dagen verlengd, als de chèque betaalbaar is respectievelijk in een ander land in Europa of buiten Europa. Deze termijn van 70 dagen geldt ook voor Nederlandsche chèques, betaalbaar in onze overzeesche bezittingen.
In geval van gedeeltelijke betaling van een chèque kan de betrokkene eischen, dat van die betaling op de chèque melding gemaakt wordt en dat hem daarvoor kwijting verleend wordt.
Valuta.
Is de chèque gesteld in een andere valuta, dan kan betaald worden binnen den termijn van aanbieding in het geld van ’t land van aanbieding volgens de waarde van den dag van betaling. Wordt zij niet betaald bij aanbieding, dan kan de houder vorderen, dat de chèquesom voldaan wordt in het geld van ’t land, hetzij volgens den koers op den dag van aanbieding, hetzij van den dag van betaling. De trekker kan ook voorschrijven, dat de betaling plaats zal hebben volgens een in de chèque vermelden koers.
Gekruiste chèque
De kruising geschiedt door het trekken van twee evenwijdige lijnen diagonaalsgewijze op de voorzijde der chèque. Komt tusschen de lijnen de naam van een bank voor, dan spreekt men van bijzondere kruising; komt er tusschen geen enkele aanwijzing of wel „bankier” voor, van algemeene kruising. De algemeene kruising kan worden veranderd in een bijzondere.
De chèque met algemeene kruising kan slechts aan een bank betaald worden of aan een cliënt van den betrokkene; die met bijzondere kruising slechts aan den bankier, of wanneer deze de betrokkene is, slechts aan een zijner cliënten. Ook kan de aangegeven bankier de chèque ter incasso aan een anderen bankier overdragen. Een bankier mag een gekruiste chèque slechts in ontvangst nemen van een anderen bankier of van een zijner cliënten.
Verrekening-chèque.
Trekker en houder van een chèque kunnen verbieden, dat deze in baar geld uitbetaald wordt, door op de voorzijde in schuinsche richting te vermelden ,,in rekening te brengen”.
Allen, die uit hoofde van een chèque verbonden zijn, zijn hoofdelijk jegens den houder verbonden. Hij kan deze personen, hetzij ieder afzonderlijk, hetzij gezamenlijk aanspreken zonder verplicht te zijn de volgorde, waarin zij zich verbonden hebben, in acht te nemen. Hetzelfde recht heeft ieder, wiens handteekening op de chèque voorkomt en die deze, ter voldoening van zijn regresplicht heeft betaald.
Regresrecht.
De houder heeft recht van regres op de endossanten, den trekker en andere chèqueschuldenaren, wanneer de betaling (bij tijdige aanbieding) geweigerd wordt en deze weigering is vastgesteld
1e. bij een authentieke acte; (protest)
2e. door een onderteekende en gedagteekende verklaring van den betrokkene, geschreven op de chèque. In deze gevallen blijft de trekker, ook al is niet op tijd geprotesteerd, aansprakelijk voor de betaling, behalve wanneer hij bewijst, dat de betrokkene op den dag der aanbieding het noodige fonds in handen had. Bij niet tijdig protest of verklaring is de trekker verplicht aan den houder ’t fonds af te staan en over te dragen de vordering op ’t fonds, ten beloope van ’t chèquebedrag, en hem de noodige bewijsmiddelen te verschaffen om de vordering te doen gelden. Het protest (verklaring) moeten gedaan worden vóór het einde van den termijn van aanbieding. Is de aanbieding op den laatsten dag van den termijn gedaan, dan kan ’t protest (verklaring) op den eerstvolgenden werkdag gedaan worden.
De houder moet van de non-betaling kennis geven aan zijn endossant en aan den trekker binnen 4 werkdagen na den dag van protest, (verklaring) Is de chèque getrokken met de clausule „zonder kosten”, dan op den dag, volgende op dien der aanbieding. Elke endossant moet kennis geven aan zijn voorganger binnen 2 werkdagen, volgende op den dag der ontvangst.
De trekker, een endossant of een avalgever kan door de clausule, „zonder kosten”, „zonder protest”, door hem onderteekend, den houder van het opmaken van protest (verklaring) ontslaan.
De houder kan van dengene, tegen wien hij zijn recht van regres uitoefent, vorderen : de chèquesom, 6% rente, te rekenen van den dag der aanbieding, de protestkosten en die van de gedane kennisgevingen.
Chèque-exemplaren.
Behoudens de chèques aan toonder kan elke chèque, uitgegeven in een land en betaalbaar in een ander land, in meer dan één exemplaar worden getrokken. Die exemplaren moeten dan in den tekst zelf worden genummerd. De betaling op één der exemplaren gedaan, bevrijdt, zoodat de betaling der andere exemplaren te niet gedaan wordt.
In ’t binnenlandsch betalingsverkeer wordt een ruim gebruik gemaakt van de bankassignatie, d.i. een aanwijzing van het eene bankkantoor op ’t andere om aan de order van den in de assignatie genoemden persoon het er in genoemde bedrag uit te betalen. Dit bedrag + 35 ct. is door den aanvrager bij het bankkantoor, dat de assignatie afgeeft, gestort. De aanvrager verzendt zelf de assignatie aan den crediteur. De assignaties worden vooral gebruikt voor de betaling van groote bedragen. Ze kunnen afgegeven worden tot elk bedrag door de Hoofdbank te Amsterdam, de Bijbank te Rotterdam en door de Agentschappen. De correspondentschappen der Ned. Bank kunnen zelf assignaties afgeven tot ƒ 2000,—; voor hoogere bedragen moeten zij ze aanvragen bij het agentschap, resp. de hoofd- of bijbank, waaronder zij ressorteeren.
Bankassignaties in omloop
Elke assignatie wordt door ’t kantoor van uitgifte aan ’t kantoor van betaalbaarstelling geadviseerd. Ze is pas den 2den dag na de uitgifte daar betaalbaar; meldt de houder zich niet binnen 8 dagen aan, dan is zij slechts betaalbaar ten kantore van afgifte.
Op Maandagavond wordt de wekelijksche balans door de Ned. Bank opgemaakt, waarvan men een Verkorten Staat vindt in het Woensdagochtendblad der groote couranten. Hierop komt aan de creditzijde de post „assignaties in omloop” voor; dit zijn de assignaties, die door de bank zijn afgegeven, maar nog niet uitbetaald.
