Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 08-02-2017

Vasalis, M.

betekenis & definitie

Nederlands dichteres; pseudoniem (de Latijnse vertaling van haar meisjesnaam) van Margaretha Droogleever Fortuyn-Leenmans (1909–1998; Constantijn Huygensprijs 1974, P.C.Hooftprijs 1982).

Zij publiceerde tijdens haar leven slechts drie bundels gedichten (maar ze schreef veel meer): Parken en woestijnen (1940), De vogel Phoenix (1947) en Vergezichten en gezichten (1954). Pas na haar dood verscheen een vierde bundel: De oude kustlijn (2002). Alle bundels zijn vaak herdrukt; van de eerste bijvoorbeeld verscheen in 1985 de negenentwintigste druk, wat heel veel is voor een dichtbundel (veertig jaar lang gemiddeld een druk per anderhalf jaar!).

In haar werk staan tegenstellingen als orde–chaos, tijd–eeuwigheid, vrijheid–gebondenheid centraal (zie de titel van de eerste bundel), waarbij getracht wordt zin te ontdekken in de wanorde van de alledaagse realiteit. Dit duidt op een verwantschap met het symbolisme; haar heldere taalgebruik en de vaak anekdotische inhoud van haar verzen maken haar tot een verwant van de Criterium-dichters. In een interview zei ze: ‘De kunst ontstaat niet uit een persoonlijke droom, maar uit de geheimzinnige werkelijkheid’ en in een gedicht schreef ze:

Hoe sterk de werkelijkheid hoe zwak
mijn instrument, dat alles duidt
en zoekt t’omvatten.

Verreweg haar beroemdste gedicht is “De idioot in het bad” uit de debuutbundel. Heel bekend (omdat ze vaak in overlijdensadvertenties worden gebruikt) zijn de regels ‘En niet het snijden doen zo’n pijn, / maar het afgesneden zijn’ uit het gedicht “Sotto voce” in de derde bundel.

Vasalis heeft een grote reputatie in de Nederlandse literatuur maar er zijn ook wel tegengeluiden geweest, vooral uit de kring van de Vijftigers. Zo schreef Rudy Kousbroek ‘dat haar gedichten meer thuishoren in het genre suikergoed en marsepein dan literatuur’.

< >