Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 08-02-2017

Dirk Ayelt Kooiman

betekenis & definitie

Nederlands schrijver van romans en verhalen (*1946) uit de kring van De Revisor, waarvan hij medeoprichter (1970) was en tot 1993 redacteur.

Voor vrijwel het hele oeuvre van Kooiman geldt dat het steeds gaat om personen die een gevoel van vervreemding ondervinden, die in een impasse zitten of zich overbodig voelen, en die voor hun huidige problemen een verklaring in het verleden zoeken. Maar de onbetrouwbaarheid van het geheugen speelt hun telkens parten. Hij debuteerde in 1971 met de – slecht ontvangen – verhalenbundel Manipulaties. De twee jaar later verschenen roman Een romance (herzien in 1975) kreeg wel overwegend positieve kritieken. De ik-persoon ‘Kooiman’ bezoekt een feest van een vroegere studievriend; de verhouding tussen hen wordt bepaald door de herinnering aan een amoureuze verwikkeling die hen uit elkaar heeft gedreven. In de loop van het feest gaat de oude problematiek zich herhalen.

Het thema van de herinnering komt nog duidelijker naar voren in de verhalenbundel Souvenirs (1974), waarin ook de problematiek van het schrijverschap centraal staat. Het eerste verhaal begint met de zin ‘Eigenlijk valt er weinig te vertellen’, het laatste eindigt met ‘Ik begrijp niet waarom ik u dit vertel’. In de novelle De grote stilte (1975) lopen twee verhaallagen door elkaar: een actueel ik-verhaal over een jonge schrijver met geestelijke problemen en een hij-verhaal waarin de schrijver een kind is dat met zijn moeder en tante in een hotel logeert. Dit tweede verhaal is gebaseerd op de gelijknamige film van Ingmar Bergman (1963). De vertellingen van een verloren dag (1980), door sommigen als zijn beste werk beschouwd, is een raamvertelling en is minder experimenteel.

< >