Vlaams roman- en toneelschrijver (1859–1932). Ofschoon Buysse een duidelijk naturalistisch schrijver is, is zijn taalgebruik heel sober: bij hem is geen sprake van de ‘woordkunst’ die bij zoveel naturalisten voorkomt.
Zijn vroege en meest naturalistische werk beschrijft vooral de ellende van de Vlaamse plattelandsbevolking. Het recht van de sterkste (1893) speelt zich af in een milieu van verdierlijkte achterbuurtbewoners. De hoofdpersoon is een jonge vrouw die door een verkrachting zwanger raakt, met de dader trouwt en een huwelijk vol vernedering en mishandeling tegemoet gaat.
Een soortgelijk huwelijk wordt beschreven in Het leven van Rozeke van Dalen (1905). In Mea culpa (1896) laat Buysse zien hoe de zonen van de rijken de dochters van de armen als hun bezit beschouwen waarover ze vrijelijk kunnen beschikken. Uit deze periode stamt ook het toneelstuk Het gezin Van Paemel (1902), waarin het treurige bestaan wordt getoond van arme pachters die door de landeigenaars uitgezogen worden. Het stuk is heel vaak gespeeld en is met Heijermans’ Op hoop van zegen het beste naturalistische drama uit de Nederlandstalige letterkunde.
Het latere werk van Buysse is iets lichter van toon: hoewel de beschreven toestanden vaak nog even ondraaglijk zijn, is de beschrijving ervan afstandelijker, met vaak ook tonen van ironie en humor. Het ‘ezelken’ (1910) vertelt op satirische toon het leven van de angstaanjagend religieuze juffrouw Constance, die om haar uiterlijk ‘ezelken’ wordt genoemd. Tantes (1924), vaak zijn beste werk genoemd, gaat over drie ongetrouwde zusters die dankzij hun geld de hele familie kunnen terroriseren. Over dit latere werk zei Willem Kloos: ‘Ik ben een groot bewonderaar van Cyriel Buysse, die altijd heel opgewekt kan schrijven. Ik lach graag.’
