Gepubliceerd op 30-07-2017

Tudjman, Franjo (1922)

betekenis & definitie

De president van Kroatië sinds mei 1990.

Franjo Tudjman werd geboren in Zagorije in Kroatië. Hij studeerde geschiedenis, en promoveerde daarin. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deserteerde hij uit het leger van de fascistische Ustasa's. Daarna leidde hij een partizanendivisie tegen Ante Pavelic, de wrede heerser van de Duitse vazalstaat Kroatië. In 1949 was Tudjman de jongste generaal in het Joegoslavisch Nationale Leger. Als historicus beschreef hij in de jaren zestig de Kroatische geschiedenis als een eeuwenlange strijd van een klein volk tegen machtige overheersers. Tudjmans interpretatie van de geschiedenis was bedoeld om een autonome status voor de deelrepubliek Kroatië in Joegoslavië te bepleiten. In 1970 was hij een van de aanhangers van de `Kroatische Lente', die naar separatisme neigde. Hierdoor zat Tudjman enige tijd in de gevangenis. De misdaden van de Ustasa's in de Tweede Wereldoorlog werden door Tudjman als zwaar overdreven afgedaan. In 1994 bood hij in een brief aan de joodse organisatie B'nai Brith zijn excuses aan voor grievende passages over de jodenvervolging in de Kroatische Onafhankelijke Staat (1941-45) in zijn boek De woestenij van de historische werkelijkheid.

In 1989 was Tudjman een van de oprichters van de Kroatische Democratische Unie (HDZ), een conservatieve nationalistische partij. Tudjman mat zich na zijn communistische verleden een nationalistisch en anti-communistisch imago aan. De HDZ behaalde een grote overwinning bij de parlementsverkiezingen in mei 1990. Het nieuwe parlement koos Tudjman tot president.

Onder Tudjman proclameerde Kroatië zich op 25 juni 1991 tot een onafhankelijke staat. Er brak een oorlog uit met Kroatische Serviërs die de band met Servië intact wilden houden, en met het Joegoslavische Nationale Leger dat de Serviërs steunde. Kroatië verloor veel grondgebied. Op 3 januari 1992 werd een wapenstilstand gesloten.

Op 2 augustus 1992 boekten Tudjman en de HDZ een grote overwinning bij de eerste Kroatische presidents- en parlementsverkiezingen sinds de afscheiding van Joegoslavië. Tudjman behaalde 56,74 procent van de stemmen; de HDZ bezette 85 van de 138 zetels in de Kamer van Afgevaardigden.

Na de wapenstilstand werd het Kroatische leger versterkt. De Amerikanen staken hierbij de helpende hand toe. Gaandeweg begon Kroatië zich te bemoeien met de oorlog in het buurland Bosnië-Herzegovina, die in het voorjaar van 1992 was uitgebroken. Het Kroatische leger was in de loop van 1995 zó versterkt, dat het in de zomer bijna alle gebieden kon heroveren die vier jaar eerder verloren waren gegaan; alleen Oost-Slavonië bleef in Servische handen. Op 21 november 1995 ondertekende president Tudjman op de Amerikaanse luchtmachtbasis in Dayton, samen met zijn Bosnische collega Izetbegovic en zijn Servische collega Milosevic een vredesakkoord voor Bosnië-Herzegovina, dat een einde maakte aan de Joegoslavische burgeroorlog. Tudjman verplichtte zich met zijn handtekening de vijandelijkheden niet te zullen hervatten. Op 14 december 1995 ondertekenden de drie presidenten in een plechtige zitting in Parijs het Vredesakkoord voor Bosnië-Herzegovina. Een onderdeel van het akkoord was de vreedzame overdracht door de Serviërs van Oost-Slavonië aan de Kroaten.

< >