Gepubliceerd op 13-06-2017

Solidariteit

betekenis & definitie

Poolse vakbond, die een grote rol speelde bij de ingrijpende veranderingen in de jaren tachtig.

Solidariteit werd aan het eind van de jaren zeventig in Gdansk door onder meer de elektricien Lech Walesa opgericht om leiding te geven aan het grote aantal stakingen dat in die jaren plaatsvond. Onder zware druk van de bevolking werd Solidariteit in 1980 door de Poolse autoriteiten gelegaliseerd. De vakbond bouwde snel een sterke machtspositie op; binnen een dag na de legalisatie had Solidariteit drie miljoen leden, na een jaar waren dat er negen miljoen. Ondanks de grote aanhang van de vakbond bleef de macht in Polen echter voorbehouden aan de Communistische Partij. Om daar verandering in aan te brengen, gingen er binnen de vakbond stemmen op voor vrije verkiezingen. In december 1981 kondigde de regering van generaal Jaruzelski onder druk van de Sovjetunie de staat van beleg af. Solidariteit werd verboden; de beweging was te zwak georganiseerd om verzet te kunnen bieden.

In 1988 dwong de vakbond door middel van een reeks stakingen officiële gesprekken met de regering af, die in de eerste vier maanden van 1989 plaatsvonden. Op 5 april 1989 werd Solidariteit opnieuw erkend. In juni werden voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis van Polen vrije verkiezingen gehouden. Solidariteit deed als politieke partij mee en won met overweldigende meerderheid. Op verzoek van president Jaruzelski vormde Tadeusz Mazowiecki, de hoofdredacteur van het vakbondsblad Tygodnik Solidarnosc, een regering. Mazowiecki werd de eerste naoorlogse niet-communistische premier van Polen.



In het voorjaar van 1990 ontstonden binnen Solidariteit meningsverschillen over het tempo van de hervormingen. Daarnaast raakte de vakbond verdeeld door de verkiezingsstrijd tussen Walesa en Mazowiecki, die beiden president wilden worden. Solidariteit viel uiteen in een groot aantal partijen. De aanhangers van Walesa vormden de Centrum-Alliantie. Als reactie daarop richtte Mazowiecki in juli 1990 de Burgerbeweging Democratische Unie op. Daarnaast werden door prominente leden van de vakbond het Liberaal-Democratisch Congres en het Boerenakkoord opgericht. Bij de verkiezingen van oktober 1991 en september 1993 kreeg Solidariteit nog maar vijf procent van de stemmen.

< >