Gepubliceerd op 29-06-2020

Algemene Zaken, ministerie van

betekenis & definitie

Ministerie dat de minister-president ondersteunt bij de uitvoering van zijn taken als regeringsleider. De minister-president is binnen de ministerraad verantwoordelijk voor het Koninklijk Huis en de voorlichting daarover.

Het ministerie van Algemene Zaken (AZ) werd ingesteld in 1937 om H. Colijn als voorzitter van de ministerraad te ontlasten. In de periode 1940-1945 leidde het ministerie in Londen een kwijnend bestaan omdat P.S. Gerbrandy de bevordering van een doelmatig oorlogsbeleid en de samenhang daarin concentreerde in een nieuw departement voor Algemeene Oorlogsvoering van het Koninkrijk.L.J.M. Beel, die destijds minister van Binnenlandse Zaken was, stelde in 1947 het ministerie opnieuw in omdat ook voor hem, net als voor Colijn, de dubbele taak te zwaar werd. Dit nieuwe AZ kreeg de zorg voor de zaken betreffende het algemeen regeringsbeleid van het Koninkrijk voorzover die zorg niet was opgedragen aan een van de andere ministeries. Zowel de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) als het in 1945 door W. Schermerhorn ingestelde Kabinet van de Minister-President (KMP) ressorteren sindsdien onder Algemene Zaken.

Sinds zijn oprichting in 1972 behoort de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) ambtelijk gezien tot AZ, evenals sinds 2003 de Commissie van toezicht op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Sinds 2004 valt de begroting van het Kabinet der Koningin onder AZ.

De minister-president is de eerste politiek verantwoordelijke ondertekenaar van alle wetten die het Koninklijk Huis betreffen. De belangrijkste zijn de Wet lidmaatschap Koninklijk Huis, de Wet financieel statuut voor het Koninklijk Huis, hoofdstuk I van de Rijksbegroting en de toestemmingswetten voor huwelijken van leden van het Koninklijk Huis. Ook wordt de minister-president als eerste naar de Staten-Generaal geroepen als de ministeriële verantwoordelijkheid in het geding is door gedragingen of uitlatingen van leden van het Koninklijk Huis. Het hoofd van het KMP, de secretaris-generaal van AZ, één of meer raadadviseurs werkzaam binnen het KMP, en de directeur-generaal van de RVD ondersteunen de minister-president daarbij. Deze functionarissen spelen vaak een belangrijke rol bij ‘koninklijke kwesties’, zoals de huwelijken van de prinsessen Irene en Beatrix, de Lockheed-affaire, de zaak-Zorreguieta en de problemen rond prinses Margarita. Bij de troonswisseling in 1980 en het huwelijk van prins Willem-Alexander (2002) was de secretaris-generaal van AZ belast met de algehele organisatie. AZ keert maandelijks de bedragen, zoals elk jaar opnieuw vastgesteld in de Rijksbegroting, uit aan de leden van het Koninklijk Huis.

< >