I. tot het volk -, tot de staat behorende, aan het volk -, aan de staat -, aan alle staatsburgers -, aan de schatkist toebehorende, van het volk uitgaande, van staatswege plaats vindende enz., volks-, staats-, publiek
a. a d i., loca, Cic., servus, als dienaar van een magistraat, Liv., vincula, staatsgevangenis, Nep., iniuriae, tegen de staat, Caes., sollicitudo, wegens de staat, Liv., causa, staatsaangelegenheid, Liv., maar vaker = publiek -, crimineel proces, Cic., res publica, zie res, iubere alqd (alqm) publicum populi Romani esse, tot staatseigendom verklaren, Liv.
b. s u b s t., publicus, i, m. staatsbeambte, metuit publicos, de politie, Pl. | publicum, i, n. staatsbezit, -gebied, domein, Campanum, Cic.; staatsbezit, -kas, schatkist (ook als plaats), convivari de publico, Cic., in publicum emere, op kosten van de staat, Liv., in publicum redigere, Liv., of referre, Nep., in de schatkist brengen; staatsinkomsten, en als verpacht = de staatspacht, publicum habere, staatspachter zijn, Pl., publica male redimere, Cic., publica conducere, Hor., societates publicorum, verenigingen van de staatspachters, Cic.; het publiek, openbare plaats, de straat, prodire in publicum, Cic., convivari in publico, Cic., vand. in publico esse, buitenshuis zijn, Cic., publico carere, Cic., of abstinere, Suet., niet uitgaan, thuis blijven; een staatsmagazijn, frumentum conferre in publicum, Caes.
II. gemeenschappelijk, algemeen, gewoon, gebruikelijk, verba, Cic., lux mundi, van de zon, Ov.; poët., p. cura iuvenum, als voorwerp van de zorg van alle jongelingen, Hor. | poët. overdr., algemeen = alledaags, structura carminis, Ov.
