I. eig., nieuw, jong
a. in ’t alg., miles, recruut, Sall., Liv., maritus, pasgehuwde, Liv., res, nieuwigheid, Cic., res novae, nieuwigheden, vooral in de staat = omwenteling, revolutie, Cic., frumentum, terstond na de oogst, Cic., lac, vers, Verg., frons, groene tak, Hor., Ov. | subst., novum, i, n. iets nieuws, nieuwigheid, Cic., in ’t bijz., = een nieuwe verschijning, Nep.; plur. nova, nieuws, Nep., Liv.
b. in ’t bijz., novus homo of homo novus, iemd uit een familie, in welke vóór hem nog niemand de drie hoogste overheidsambten bekleed heeft, een man van nieuwe adel, Cic. | novae tabulae, nieuwe schuldboeken (waardoor oude schulden werden vernietigd), Cic. | Novae tabernae en subst. alleen Novae, drum, f. de wisselaarstafels aan de noordzijde van het forum (daar zij na een brand in 211 v. C. door nieuwe waren vervangen), tegenover de Veteres aan de zuidzijde (die door de brand gespaard waren), Cic.
II. overdr., onervaren, onbekend (met), equus, Cic., delictis, Tac.; zonderling, ongewoon, ongehoord; een andere, tweede, Hannibal, Cic. | sup. novissimus, de achterste, laatste, histrio, Cic., acies, achterhoede, Liv., zo ook agmen, Cic., cauda, het einde van enz., Ov., subst., novissimi, de achterhoede, Caes.; de uiterste, grootste, ergste, casus, Tac., exempla, straffen, Tac., neutr. plur. subst., novissima exspectabat, Tac.
