Pietro Locatelli (Bergamo 1695-Amsterdam 1764) was een Italiaanse componist en vioolvirtuoos die de 'Paganini van de 18e eeuw' werd genoemd. Zijn kleine oeuvre weerspiegelt de overgang van de barok naar de galante stijl.
Locatelli werd opgeleid aan de muziekschool van de basiliek te Bergamo. Vervolgens vertrok hij naar Rome, waarschijnlijk om les te nemen bij Corelli. Zijn 12 Concerti grossi op. 1 zijn in ieder geval geschreven in de stijl van Corelli. In 1723 maakte hij als vioolsolist zijn entree aan de hoven van Mantua en Venetië. Ten huize van een Venetiaanse patriciër gaf hij de eerste uitvoering van zijn net voltooide opus 3: de twaalf vioolconcerten L'arte del violino. Zijn reis ging verder naar München en Berlijn, waar het adellijke publiek vol ontzag naar zijn verrichtingen luisterde. Volgens de één rende Locatelli's hand als een konijntje over de snaren, volgens de ander ging hij met zijn ongebruikelijk korte strijkstok als een duivel tekeer.
In L'arte del violino waarvan de 24 cadensachtige Capricci onder violisten berucht werden exploreerde Locatelli als eerste de hoge regionen van het vioolspel Ook in de hoogte speelde hij naar het schijnt glaszuiver, behalve de keer dat zijn pink vast kwam te zitten in de vioolkam. Een eeuw later citeerde Niccolö Paganini de Capricci: zijn Eerste capriccio verwijst naar Locatelli's Zevende.
Locatelli was een zelfbewuste persoonlijkheid. Zo weigerde hij na een concert een gift van de Pruisische koning; hij gaf deze als fooi aan de koerier. In 1729 vestigde hij zich in Amsterdam, destijds een centrum van muziekuitgeverijen. Daar gaf hij een deel van zijn muziek zelf uit. Verder leidde hij er ensembles van rijke amateurmusici, gaf les en verkocht Romeinse vioolsnaren. Hij bezat een pand aan de Prinsengracht, waaruit blijkt dat hij in welstand leefde.
Oeuvre
L'arte del violino: 12 vioolconcerten met 24 capricci; 1 fluitconcert; 18 concerti grossi; 6 concerten voor 4 violen; 12 fluitsonates; 6 triosonates; 12 sonates voor viool en basso continuo en wat theatermuziek.
