John Dowland (Londen? 1563-Londen 1626) was een Engelse componist en een van de beste luitspelers van zijn tijd. Dowland is de schepper van het Engelse luitlied, waarin hij kenmerken van eenvoudige ballades, complexe madrigalen en dansmuziek verenigde. Zijn vloeiende, vaak ontroerende melodieën (dikwijls met een grote omvang) en de eenheid die hij wist te scheppen tussen tekst en melodie maken zijn liederen onmiddellijk herkenbaar en anders dan die van zijn tijdgenoten.
Zijn elegische liederen, zoals het aangrijpende In Darkness Let Me Dweil, zijn door de persoonlijke klanktaal en expressie vaak het indrukwekkendst. Waarschijnlijk omdat hij katholiek was geworden een daad die in de tijd van koningin Elisabeth I bijna gelijkstond aan verraad duurde het tot 1612 voor hij een aanstelling kreeg aan het Engelse hof. Hij was toen weer teruggekeerd tot de Anglicaanse kerk. Een groot deel van zijn loopbaan bracht Dowland door in het buitenland, waar zijn werk langer geliefd bleef dan in eigen land. Van 1579 tot 1583 was hij in dienst van de Engelse ambassadeur in Parijs. Daarna reisde hij door Italië, studeerde hij bij Luca Marenzio en bezocht hij o.a. Venetië, Ferrara en Florence. Terug in Engeland publiceerde hij zijn Firste Booke of Songes or Ayres of Fowre Partes (1597), dat een enorm succes werd. Van 1598 tot 1606 was hij hofluitist van Koning Christiaan IV van Denemarken. Gedurende deze periode was hij ook regelmatig in Engeland, waar hij in Oxford werd geëerd met een doctoraat in de muziek. Toen Dowland in 1609 definitief terugkeerde naar zijn vaderland behoorde hij tot de beroemdste musici van Europa. In het jaar dat hij zijn laatste collectie liederen, A Pilgrimes Solace (1612), publiceerde, werd hij eindelijk benoemd tot hofluitist aan het Engelse hof, een functie die hij tot aan zijn dood behield.
Zijn liederenbundels bevatten een breed scala aan vocale composities: van eenvoudige strofische liederen voor solostem met eenvoudige luit- en/of continuo begeleiding (Now, O now I needs must part) tot doorgecomponeerde liederen met een contrapuntische luitpartij en van meerstemmige liederen tot complexe theatrale dialogen. Dowland publiceerde zijn luitcomposities niet in afzonderlijke bundels. Ze verschenen in verschillende versies verspreid in diverse collecties luitmuziek, zodat moeilijk is na te gaan welke versie wel en welke niet van Dowland is. Het overgrote deel bestaat uit dansen (pavanen, gagliardes, etc.), waarvan de pavane Lachrimae wereldberoemd werd. Het Flow My Tears, dat hij op de melodie van deze pavane schreef, is in minstens 100 uitgaven en in alle mogelijke bezettingen terug te vinden.
Oeuvre
Ca. 80 liederen verspreid over vier bundels; 19 psalmen en religieuze liederen; talloze werken voor luit, waaronder fantasia's, dansen en liedbewerkingen; verschillende werken voor instrumentale ensembles.
