Johann Wenzel Anton Stamitz (Némecky Brod 1717- Mannheim 1757) was een vroegklassiek Boheems componist en vioolvirtuoos. Op zijn 25e werd hij 'Director der lnstrumentalmusik' aan het hof te Mannheim, waar hij werkzaam bleef tot aan zijn dood.
Onder leiding van Stamitz werd het hoforkest van Mannheim het beroemdste orkest van Europa. Door zijn ervaring als violist wist hij de strijkers een spatgelijke inzet, een uniforme streek en een rijke dynamische nuance ring bij te brengen. Vooral dit laatste beschouwden de vele concertbezoekers als een wereldwonder. Men raakte bijv. niet uitgesproken over het effect van het lang uitgesponnen crescendo, waarvan waarschijnlijk de Italiaan Jomelli de 'uitvinder' is geweest.
De orkestmuziek die Stamitz voor Mannheim schreef, was rijk aan dergelijke effecten en aan klankkleur. Bovendien had hij een voorkeur voor sterke contrasten. Daarbij trok hij lering uit het procédé van de Italiaanse opera-ouverture; hij introduceerde in zijn symfonieën twee contrasterende thema's: een stevig,'mannelijk' en een lyrisch 'vrouwelijk' thema. Elk thema bestond uit veel meer maten dan tot dan toe gebruikelijk. Dit principe zou vele decennia de spil vormen van de sonatevorm. Ook voegde hij aan de symfonie een vierde deel toe:het menuet/trio. Hoewel het muzikale gehalte van Stamitz ' werk vrij eenvoudig is, legde hij met zijn vernieuwingen de basis voor de symfonieën van Haydn, Mozart en vele anderen. Zijn Klarinetconcert is waarschijnlijk het eerste werk in dit genre.
Oeuvre
58 symfonieën; 10 'orkesttrio's' (symfonieën met drie concertante partijen, 2 vioolpartijen en basso continuo, die ook in enkelvoudige bezetting als kamermuziek kunnen worden gespeeld); soloconcerten waaronder 1 voor klarinet, 11 voor fluit en 17 voor viool; kamermuziek voor diverse bezetting; religieuze werken waaronder een mis.
