Dmitri Borisovitsj Kabalevski (St. Petersburg 1904-Moskou 1987) was een Russische componist wiens leven zozeer was verweven met de sovjet-cultuurpolitiek, dat veel van zijn ruim honderd werken daarom vergeten werden.
Toen Kabalevski in 1929 als componist en pianist van het Moskous conservatorium afzwaaide, had hij zijn meest gewaagde compositie al geschreven: de Drie liederen naar A. Blok (1927) waarin nog de stem van zijn leermeester Mjaskovski doorklonk. In 1932 werd hij docent (later professor) aan hetzelfde conservatorium en in 1940 werd hij lid van de Communistische Partij. Terwijl zijn generatiegenoot Sjostakovitsj in 1948 werd aangeklaagd wegens 'bourgeois-formalisme' schreef Kabalevski een zonnig Vioolconcert (1748), opgedragen 'aan jonge musici'.
Met zijn toegankelijke, romantisch geaarde idioom wist Kabalevski de grootste politieke valkuilen te ontwijken. 'De galop' uit de toneelmuziek De komedianten (1940) klonk zelfs dikwijls in het staats circus. Trouw aan zijn lijfspreuk 'je kunt wel de vernieuwing in de muziek zoeken, zolang je maar weet waarnaar en voor wie je zoekt', werd hij de zwaarst gedecoreerde sovjetcomponist. Zijn bekendste werken ontstonden vóór de Tweede Wereldoorlog, met als uitzondering de toneelmuziek bij Shakespeares Romeo en Julia (1956) en het imposante Requiem ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het fascisme (1962). Als pedagoog en schrijver over muziek bleef Kabalevski bepalend voor het Russische muziekleven. Hij kon carrières maken of breken. Zet men de begrijpelijke bezwaren echter opzij, dan blijft nog veel goede muziek te ontdekken, waaronder de tien Shakespeare-sonetten (1954).
Oeuvre
5 opera's, 2 operettes; 4 symfonieën, orkestsuites; 7 soloconcerten; 1 Requiem; cantates; balletmuziek; ca. 75 liederen; een paar kamermuziekwerken; muziek voor kinderen.
