Eng. natuurkundige. * 1768, † 2 Sept. 1851 te Edinburgh. Uit zijn jeugd is niets bekend, later was hij leeraar te Edinburgh.
Hij vond het bekende, naar hem genoemde polarisatie-instrument en construeerde een polarisatiemicroscoop. Hij bestudeerde ook de insluiting van vloeistoffen in kristallen en bestudeerde als eerste dungeslepen praeparaten met doorvallend licht. J. v. Santen.
Prisma van Nicol, in de natuurkunde kortweg nicol genoemd, is het meest gebruikte instrument voor het verkrijgen van lineair gepolariseerd licht. Het bestaat uit een kalkspaat- of calcietprisma, dat in twee helften is verdeeld volgens een diagonaal vlak, dat loodrecht staat op de eindvlakken. Beide helften zijn na nauwkeurig polijsten weer met canadabalsem op elkaar gekit. Een lichtstraal, vallende op een der eindvlakken, ondergaat dubbele breking en wordt gesplitst in een gewonen en een buitengewonen straal. De buitengewone straal doorloopt ook de kitlaag en treedt eenigszins verschoven uit het andere eindvlak uit. De gewone straal daarentegen valt op het scheidingsvlak der beide helften onder zulken hoek in, dat totale reflectie tegen den canadabalsem optreedt.
Deze straal wordt in de zwarte omhulling van het nicol geabsorbeerd. Het uittredende licht is dus zuiver lineair gepolariseerd. In de figuur wordt het verloop der stralen aangegeven. De streepjes duiden aan trillingen in het vlak van teekening, de punten trillingen loodrecht daarop. Dekkers.