(Fr.: Wattrelos)
1° Gemeente in Fransch-Vlaanderen; ca. 30.700 inwoners, waaronder veel Vlaamsch sprekenden. Nijverheid, onder anderen textiel en chemische producten.
2° Gem. in Waalsch-Brabant, nabij de taalgrens; opp. 1.644 ha; ca. 6.700 inw. W. met Mont-Saint-Jean en een drietal andere gehuchten, werd uit de gem. Eigen-Brakel gesplitst en tot afzonderlijke gem. opgericht ca. 1800. In de middeleeuwen was W. de naam van een boerderij, eigendom van de abdij Vorst, op den rand van ’t Zoniënbosch gelegen. Het woud bedekte toen nog meer dan de helft van het grondgebied der huidige gem. In de nabijheid van dit hof werd een kapel opgericht ten gerieve van de houtvesters en boschwachters, die zich aldaar metterwoon gevestigd hadden. De „koninklijke kapel”, zooals zij toen geheeten werd, omdat zij behoorde bij het vorstelijk domein Zoniën, herbouwd in 1699, werd parochiekerk in het begin van de 19e e.; zij onderging grondige verbouwingen in 1825 en 1855-’57. In en om die kerk bevinden zich een groot aantal grafmonumenten van gesneuvelden in den grooten slag bij W. Wat in de geschiedenis bekend staat als de Slag bij W. (zie onder) speelde zich af op het grondgebied van naburige gemeenten. Het voornaamste gedenkteeken, de 45 m hooge heuvel met den bronzen leeuw, gegoten uit buitgemaakte kanonnen, verheft zich op het grondgebied van Eigen-Brakel.
Lit.: Léon van Neck, Waterloo illustré; Paul Lindemans, Het Hof te Waterloo (in: Eigen Schoon, XVIII 1935, 266-270); Sander Pierron, L’église ou Chapelle Royale à Waterloo (in: Histoire de la forêt de Soignes, III, 269-273). Lindemans.
De slag bij Waterloo, 18 Juni 1815, maakte een einde aan de tweede korte (zie →Honderd dagen) regeeringsperiode van Napoleon I. Hij was met 130.000 man België binnengerukt, waar de Pruisen (onder Blücher) stonden met 120.000 en de Engelschen, Nederlanders en Duitschers van de kleinere vorstendommen (onder Wellington) met 100.000 man. Zijn gewone tactiek volgend om op het beslissende moment op het beslissende punt met overmacht aanwezig te zijn, bracht Napoleon aan de Pruisen 16 Juni bij Ligny een belangrijke, hoewel niet beslissende, nederlaag toe. Hij zond hun Grouchy met een legerafdeeling achterna om hen te verontrusten en vast te houden. Nadat Ney vergeefs gepoogd had bij Quatre-Bras een gunstige stelling te veroveren op de Engelschen (waar de Prins van Oranje, later Willem II, zich met zijn troepen bijzonder onderscheidde), viel Napoleon zelf den 18en bij Waterloo aan (eigenlijk concentreerde zich de strijd om de hoeve La Belle Alliance, iets ten Zuiden van W.). Na een moorddadig gevecht verschenen de Pruisen in den namiddag op het slagveld en brachten de beslissing.
Napoleon verloor kroon en vrijheid (verbannen naar St. Helena).
De nederlaag is toe te schrijven aan het onbreekbaar taaie standhouden van Engelschen en Nederlanders tegen Napoleon’s verwoede aanvallen en aan de kortzichtigheid van Grouchy (ten onrechte heeft men gesproken van het verraad van Grouchy), die het contact met de Pruisen verloor en in de gewijzigde omstandigheden zijn opdracht niet zelfstandig durfde te wijzigen.
Voor de politieke gevolgen zie →Napoleon; Frankrijk (sub Geschiedenis). Gorris.