Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 04-11-2019

Vreede

betekenis & definitie

1° Albert Cornelis, Javanicus. * 29 Jan. 1840 te Gorinchem, ✝ 20 Aug. 1908 te Leiden. 1861-’68 werkzaam als suiker-employé in Ned.-Indië. Na repatrieering en zgn. groot-ambtenaars-examen als privaat-docent aan de rijks-instelling ter opleiding van Ind. ambtenaren verbonden. In 1877 hoogleeraar in het Javaansch aan univ. te Leiden, tevens docent in die taal aan de gem. instelling ter opleiding van Ind. ambtenaren aldaar. In 1892, na de verschijning van zijn „Catalogus der Jav. en Madoereesch hss. der Leidsche Universiteitsbibliotheek” tot doctor hon. causa in de taal- en letterkunde van den Ind.

Archipel benoemd. V. was de grondlegger van de studie van het Madoereesch door zijn „Handleiding tot de beoefening der Madoreesche taal (4 dln. 21882-’90) en zijn uitgave der Tjareta Brakaj (1878). Als resultaat van zijn studie van het Javaansch kan V.’s aandeel gelden in de nieuwe uitgaven van het Jav. handwoordenboek van Gericke e.a.Lit.: Levensber. der leden van de Mij. van letterk. te Leiden (1909). .

2° George Willem, Ned. historicus en politicus. * 14 April 1809 te Tilburg, ✝ 29 Juni 1880 te Utrecht. Hoogleeraar te Utrecht (1841); zijn wetenschappelijk werk is meestal diplomatiek-historisch.

Werken: o.a. Nederland en Zweden (1841-’44); Inleiding tot eene geschiedenis der Ned. diplomatie (5 dln. 1860-’65).

Lit.: Brugmans, Nw. Ned. Biogr. Wbk. (V).

3° Pieter, Ned. politicus en industrieel. * 8 Oct. 1750 te Leiden, ✝ 21 Sept. 1837 te Heusden. Sloot zich vroeg aan bij de patriottenbeweging. Zijn anonieme geschriften spreken van extremistische denkbeelden.

Deze bleken echter niet uit zijn openbaar optreden, zoodat hij na de restauratie der Oranjes (1787) ongemoeid bleef. In 1790 verplaatste hij zijn wolfabriek (ca. 300 arbeiders) van Leiden naar Tilburg. In Staats-Brabant maakte V. ijverig propaganda voor de patriottische denkbeelden en speelde hij bij de verandering van Staats-Brabant in ➝ Bataafsch-Brabant een zeer actieve rol. Vervolgens had V. zitting in de ➝ Nationale Vergadering(en) en nam deel aan den staatsgreep van 22 Jan. 1798. Tot den staatsgreep van 12 Juni 1798 was hij uitermate invloedrijk. Zijn beleid is echter niet zonder corruptie.

Na den staatsgreep van 12 Juni 1798 was zijn invloed gebroken, zelfs zag hij zich genoodzaakt uit te wijken naar de Zuidelijke Nederlanden. Hij keerde spoedig terug, maar hield zich verder afzijdig van het politieke leven.

Lit.: Colenbrander, De Bataafsche Republiek (1908); Witlox, De Kath. Staatspartij (I, 1919); Commissaris, Van toen wij vrij werden (31929); Ramaer, in: Nw. Ned. Biogr. Wbk. (IX, met lijst van V.’s geschriften). Verberne.

< >