Leer van de beweging der warmte. Deze berust op twee hoofdwetten. Het zijn ervaringswetten, d.w.z. niet uit andere principes af te leiden. De eerste hoofdwet is de toepassing van de wet van het behoud van energie op thermische problemen en zegt, dat volgens vaste verhoudingsgetallen warmte in iederen anderen energievorm kan overgaan, en omgekeerd.
Het mechanisch warmteaequivalent is theoretisch afgeleid door R. Mayer, de eerste proeven erover deed Joule. Uit de eerste hoofdwet volgt de onmogelijkheid van het perpetuum mobile. De tweede hoofdwet zegt, dat als we een hoeveelheid arbeid in warmte hebben omgezet, het niet mogelijk is, zonder eenige andere verandering deze warmte weer geheel in arbeid om te zetten.
Men noemt dit wel de onmogelijkheid van een perpetuum mobile van de tweede soort. Het is dus bijv. onmogelijk een machine te maken, die niets anders doet dan een gewicht op en neer te halen, waarbij de noodige energie wordt toegevoerd naar en afgevoerd uit een warmtereservoir. Dus ook bijv. 100 % rendement van een stoommachine is onmogelijk.
Zie ook het artikel → Entropie.
J.v. Santen.