(Lat.: surrogatum, < surrogare = iemand in de plaats van een ander laten verkiezen), vervangingsstof, die zooveel mogelijk dezelfde eigenschappen bezit als de stof, die ze vervangt. Vele s. zijn van minderwaardige hoedanigheid, wat betreft de duurzaamheid, de kwaliteit of beide. Dikwijls neemt men noodgedwongen zijn toevlucht tot s., bijv. in tijden van oorlog of groote schaarschte. Als de nood voorbij is, verdwijnen die s. weer.
Sommige s. weten zich echter te handhaven, vooral indien er voortdurend tekort aan bepaalde industrieele en agrarische grondstoffen of voedings- en genotmiddelen bestaat of wel deze te duur zijn. In vsch. landen is thans een streven merkbaar naar → autarkie, waarbij men allerlei s. uit binnenlandsche grondstoffen tracht te bereiden. Door den vooruitgang van techniek en chemie wordt het aantal s. voortdurend uitgebreid. Men slaagt er dikwijls in producten met dezelfde, andere en soms ook met betere eigenschappen dan de oorspr. stoffen te vervaardigen.
Tal van synthetische producten behooren tot de s.Voorbeelden van s.: tijdens het continentale stelsel werd het minderwaardig product cichorei i. p. v. koffie gebruikt, dat s. heeft zich tot op heden gehandhaafd; bietsuiker is een gelijkwaardig product voor rietsuiker geworden; saccharine is een minderwaardige zoetstof zonder voedingswaarde; goedkoop houtpapier wordt gebruikt i. p. v. papier uit lompen bereid; aniline vervangt plantaardige en dierlijke kleurstoffen; er bestaat kunstzijde, -wol, -rubber (bijv. buna), -hars (bijv. bakeliet) en kunstmest. Aluminium wordt als electrisch geleidingsmateriaal i. p. v. koper gebruikt. Snel.