Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 22-10-2019

Sudeten

betekenis & definitie

N.W.—Z.O.-waarts gerichte bergketens uit grootendeels eruptief-archaeïsch gesteente tusschen de Elbe en de Oder aan de Duitsch-Tsjechische grens (XIX 112 D/E 1). De deelen zijn: Lausitzer geb., het Reuzengebergte met den hoogsten top der S., de Schneekoppe, Adlergeb. en de Gesenke. De dalen tusschen deze gedeelten maken het verkeer over de S. gemakkelijk. Hierom en om de aanwezigheid van steenkool bij Waldenburg leeft in het Sudetengebied tot zelfs op aanzienlijke hoogten een dichte bevolking, die een bestaan vindt in de textielindustrie en in de veeteelt op de hoog gelegen bergweiden.

Sivirsky.Sudeten-Duitschers Volksgroep in Tsjecho-Slowaaksch staatsverband, ongeveer 3,5 millioen sterk, met Duitschen aard en taal. De S.-D. vormen niet overal een geographisch geheel, maar zijn soms geïsoleerd gevestigd langs het Erzen Lausitzergebirge, rond de voornaamste centra Eger, Karlsbad, Reichenberg, enz. Bij de proclamatie van de Tsjecho-Slowaaksche republiek op 14 Nov. 1918 werd het gebied aan het centraliseerend gezag van Praag, bijgestaan door de Entente, onderworpen; dadelijk kwam het tot bloedige botsingen, die echter weinig resultaat opleverden voor de Sudeten, deels door hun onderlinge verdeeldheid. De regeering van Praag, die in de zegepraal van de nationaal-socialisten in Duitsehland een gevaar vermoedde voor ’s lands onafhankelijkheid, ontbond al de politieke groepeeringen van S.-D., aanvankelijk ook het op 1 Oct. 1933 door Konrad Henlein gestichte Sudetendeutsche Heimatfront. Na de annexatie van Oostenrijk door Duitschland in Maart 1938 brak er onder de sedert kort vereenigde en versmolten fracties van de Sudeten een geweldige beroering los; op den landdag van 24 April daarna te Karlsbad formuleerde Henlein de eischen van zijn stamgenooten: in dat programma kwamen vooral voor: administratieve en cultureele autonomie, en koersverandering van de Tsjecho-Slowaaksche buitenlandsche politiek in een minder aan Duitschland vijandige richting. De regeering zag in de geëischte autonomie een voorbereiding tot de aanhechting bij Duitschland.

Lit.: → Tsjecho-Slowakije. Cosemans.

< >