(Noorsch: Svalbard), eilandengroep ten N. van Skandinavië (zie bij lit. Skandinavië, XVIII 704), bij verdrag van Parijs in 1920 aan Noorwegen toegewezen.
S. omvat vijf groote eilanden en veel kleine: W. Spitsbergen 39 400 km2, Noordoostland 16 900 km2, Edge-eiland, Barentszeiland, Prins Karels Voorland, samen 63 805 km2 opp.
Svalbard was reeds in 1194 bij de Noren bekend, maar werd later vergeten. De hist. ontdekking had plaats in 1596 door de Ned. expeditie onder Heemskerk, → Barentsz en de Rijp.
In de 17e eeuw was S. van belang voor de walvischvangst: Ned. nederzetting Smeerenburg. Aan de activiteit der Nederlanders herinneren ook nog de namen: Amsterdameiland, Hinloopenstraat, Nieuw-Friesland, e.a.
Toen de rijkdom aan walvisschen afnam, daalde de belangstelling voor de souvereiniteit over de eilanden tot na de ontdekking van de steenkoolvelden. S. ligt op de shelf, die het Euraziatisch continent omzoomt, en bestaat grootendeels uit horizontale lagen van Siluur tot Trias, nl. zandsteen en leisteen en uit Tertiaire lagen met veel vulkanische gesteenten.
Het W. is een hooggebergte met scherpe kammen en spitse bergen, waarvan de hoogste 1 760 m is. Het binnenland heeft eentonige vlakten.
Te Green Harbour begint de poolnacht op 27 Oct. en eindigt 16 Febr.
De Golfstroom is van veel invloed langs W. en N. kust.
De O. kust is dikwijls het heele jaar door pakijs geblokkeerd. N.W. en N. winden overheerschen.
Luchttemp. aan de IJsfjord in Febr. —18°, in Aug. 4,5° C. Laagste temp. —60° C.
Het W. kustgebergte heeft veel regen, het binnenland is droog. De sneeuwgrens ligt op 200-300 m.
Het bergland heeft veel gletsjers en ook de plateau’s en tafelbergen dragen ijskappen. Er groeien geen hoornen; dry as, wilg en berk vormen lage struiken, samenhangende heideen toendravegetatie komt slechts op gunstige plaatsen voor.
Veel vogels aan de kusten, verder rendier, poolvos, zeehond, walrus en walvisschen. De econ. beteekenis bestaat in het voorkomen van steenkool: Carbonische steenkool ten N.O. van de IJsfjord, die niet ontgonnen wordt, Mesozoïsche kool aan de O. zijde van de Adventbaai, waarvan de exploitatie gestaakt is, en Tertiaire kool ten Z. van de IJsfjord over een opp. van 7 000 km2.
De voornaamste ontginning is hier die van Longyear City.
Ze is in handen van Noren en leverde in 1929 ca. 300 000 ton.
Er wonen 700 menschen. De Ned.
Spitsbergen Mij. heeft de exploitatie gestaakt. Er komt ook wat ijzer, zink, goud en asbest voor.Noorwegen heeft op S. meteorol. stations en radioposten gesticht te Green Harbour, Adventbaai en op het Bereneiland, een geophysisch observatorium te Kwade Hoek en 3 postkantoren. fr. Stanislaus.