(Barnabo Chiaramonti), Benedictijn, paus (14 Maart 1800 tot 20 Aug. 1823). * 14 Aug. 1740 te Cesena. Hij hield, als kardinaal, op Kerstmis 1797 een zeer opgemerkte homilie, waarin hij betoogde, met het oog op de Fransche democratie, dat de Kerk geen van de vsch. regeeringsvormen der staten verwerpt. Te Venetië tot paus gekozen (zijn voorganger was in ballingschap gestorven en Italië grootendeels door de Franschen bezet), streefde hij aanstonds naar verzoening met Frankrijk, sloot met dit land het → Concordaat van 1801, was tegenwoordig bij Napoleon ’s keizerkroning in 1804, doch weigerde met hem in een politiek verbond te treden tegen diens vijanden. Daarop werd het grootste deel van den Kerkel.
Staat bij het koninkrijk Italië gevoegd (1808), Rome en omgeving bij Frankrijk ingelijfd (1809), en de paus, die over Nap. de excommunicatie uitsprak, in gevangenschap naar Savona en Fontainebleau gevoerd. Door de harde gevangenschap werd zijn energie een oogenblik gebroken en stemde P. toe in een nadeelig ontwerp-verdrag, dat hij echter onmiddellijk herriep en nooit bekrachtigde. Na Napoleon’s val werd de Kerkel., Staat hersteld en keerde de paus onder den jubel van het volk naar Rome terug. Al zijn streven was er nu op gericht de wonden door de Revolutie geslagen te heelen (vsch. concordaten, herstel der Jezuïeten-orde, oprichting nieuwe bisdommen).
De leden van Napoleon’s familie vonden te Rome een gastvrij onderkomen. Kard. Gonsalvi was meestentijds P.’s staatssecretaris en voortdurend zijn trouwe raadsman. Gorris.Lit.: biogr. d. Allies (1897); Schmidlin, Papstgesch. der neuesten Zeit (I 1933); zie verder onder → Pius I.