Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 29-10-2019

Pentateuch

betekenis & definitie

(Gr. pente teuchè = vijf boeken) zijn de vijf boeken van Moses, die te zamen het eerste boek van het O. T. vormen. Door de Israëlieten wordt het gewoonlijk aangeduid met den naam Thora = Wet. De P. bestaat uit de boeken: → Genesis, Exodus. → Leviticus, → Numeri en → Deuteronomium; behandelt de geschiedenis van Israël tot aan den intocht in het beloofde land.

De traditie, zoowel de Israëlietische als de Christelijke, beschouwt Moses als den schrijver. De P. stelt ongetwijfeld moeilijke problemen. Daaruit is ontstaan de zgn. Pentateuchkwestie, over aard, karakter en historiciteit van het boek. De meest belangrijke theorie is de nieuwere oorkondenhypothese van Graf en Wellhausen.

Zij en hun volgelingen ontkennen den Mosaïschen oorsprong van het boek in den bestaanden vorm. Volgens hen kunnen sommige gedeelten van Moses afkomstig zijn, het grootste gedeelte is echter van verschillende auteurs uit lateren tijd. In het algemeen werden vier hoofdbronnen aangenomen: de Jahwist, Elohist, Deuteronomium en Priestercodex. Als argumenten werden vnl. naar voren gebracht: de herhalingen of verhalen, die in meervoudigen vorm zijn overgeleverd, het verschillend gebruik van de Godsnamen, verschil in taal en stijl.

Ofschoon Kath. auteurs het eigenaardig karakter van den letterkundigen opbouw van den P. niet ontkennen, houden ze over het algemeen vast aan de Mosaïsche authenticiteit „quoad substantiam”. Voor de Kath. exegeten geldt als richtsnoer de beslissing der Pauselijke bijbelcommissie van 27 Juni 1906. Daarbij wordt vastgehouden aan het traditie-gegeven, dat Moses wat de substantie van den P. betreft de schrijver is, doch binnen bepaalde perken is een zekere vrijheid van opvatting toegestaan. C.

Smits.Lit. : vgl. Goettsberger, Einleitung in das A. T.(1928).

< >