Hoofdstad van het dept. Loiret in W. Frankrijk, 115 m boven zee; ca. 72 000 inw. De oude stad met nauwe, bochtige straatjes bevat vele mooie bouwwerken: kerk St.
Aignan (15e eeuw, met krypte), gemeentehuis, museum. De nieuwe stad, met ruime boulevards, ligt hier rondom. Belangrijk spoorwegknooppunt. De Loire is slecht bevaarbaar; het kanaal naar de Seine beteekent niet veel.
Belangrijke industrie, vooral landbouwindustrieën als meel, bier, brandewijn, tabak, conserven, honig, biscuits; daarnaast textiel, machines, landbouwwerktuigen, glas en schoenen.In O. resideert de bisschop van het gelijknamige diocees, dat reeds dateert uit de 3e eeuw.
Lit.: O. et le Loiret, extra-nummer van de Illustration écon. et financ. (1924). Heere.
Geschiedenis Als hoofdstad van den Keltischen volksstam der Carnuten oorspronkelijk Cenabum geheeten, later waarsch. naar keizer Aurelianus Civitas Aureliani genoemd, dat werd omgevormd tot O. Behoorde achtereenvolgens tot het Rom., Frankische en Merovingische rijk, werd in de M.E. een hertogdom onder een zijlinie van het koninklijk huis. In 1429 belegerd door de Engelschen en ontzet door de H. Jeanne d’Arc („de Maagd van Orleans”; jaarl. gedenkdag 2e Zondag in Mei); had veel te lijden onder de Hugenoten-oorlogen en werd onder den Fr.Duitschen oorlog van 1870 tweemaal veroverd. 13091790 universiteitstad. Wachters.
Lit.: E. Bimbenet, Hist. de la ville d’O. (5 dln. l884-’88); E. Duchâteau, Hist. du diocèse d’O. (1888).
2° Het Huis Orleans stamt af van Philips, broeder van Lodewijk XIV, die in 1660 het hertogdom van den koning ontving, zooals ook Gaston, broeder van Lodewijk XIII, het had bezeten. Philips werd daardoor de stamvader van het tegenw. huis O., de belangrijkste zijlijn van het huis Bourbon. Zijn zoon Philips werd regent in Frankrijk (1715-’23) tijdens de minderjarigheid van Lodewijk XV; van wien rechtstreeks afstamt Louis Philippe, die koning werd in Frankrijk (1830-’48) door de Juli-revolutie. In 1883 bij den dood van den graaf van Chambord werd de kleinzoon van Louis Philippe door alle Fransche koningsgezinden als drager der Bourbonsche aanspraken erkend. Diens zoon Philips stierf 28 Maart 1926 kinderloos te Palermo. Hem volgde op als pretendent der Orleanisten hertog Jan van Guise, zijn neef, tweede zoon van hertog Robert van Chartres, die de tweede zoon was van hertog Philips van Orleans (♱ 1842) en troonopvolger tijdens Louis Philippe. Hij woont te Woluwe Sint Pieter bij Brussel. Voor de diverse leden uit het huis O., zie op den eigen naam: → Gaston, Philips enz. Zie ook → Parijs (graaf van). v. Gorkom.